واژه خسارت در لغت به معني زيان و ضرر است ولي در اصطلاح بيمه‌اي تنها به اين اكتفا نشده و صاحبنظران علم بيمه تعاريف ويژه‌اي براي آن ارائه داده‌اند. اما اغلب آنها كم و بيش به اين موضوع اذعان دارند كه خسارت يعني وقوع خطر پيش‌بيني شده در بيمه نامه و ادعاي زيان ازطرف زيان‌ديده.با بروز خسارت زيان‌ديده به عامل زيان مراجعه كرده و عامل زيان نيز با استفاده از بيمه نامه عملاً خواستار حمايت بيمه‌گر مي‌شود كه در اينجا بيمه‌گر وارد موضوع شده و درحدود بيمه نامه نسبت به پرداخت خسارت زيان‌ديده اقدام مي‌كند.در بيمه مسئولت مدني نيز خسارت را مي‌توان واقعه‌اي دانست كه موجب مسئوليت بيمه‌گذار درمقابل اشخاص زيان‌ديده مي‌گردد(فاربر، 2009، 85).
2-1-3 انواع بيمه
فرودنبرگر[1](2010، 63) بيان نمود، بيمه باتوجه به نوع نگاه ما به مبناي قانوني ـ اهداف و مقررات به انواع مختلفي تقسيم‌بندي مي‌شود. در يك تقسيم بندي، بيمه به دو نوع كلي تقسيم مي‌شود:
الف -بيمه‌هاي اجتماعي
ب -بيمه‌هاي بازرگاني
الف ـ بيمه‌هاي اجتماعي يا بيمه‌هاي اجباري به بيمه‌هاي ناشي از قانون نيز معروف هستند كه درمورد كارگران و اقشار كم‌درآمد جامعه صدق پيدا مي‌كند. قانون‌گذار براي اقشاري از جامعه كه از يك سو نيروي توليدي جامعه محسوب مي‌شوند و ازسوي ديگر خود به فكر آينده و معيشت خود نيستند يا براي آينده خود نمي‌توانند برنامه مناسبي داشته باشند، دولت را موظف كرده درجهت حمايت از آنها، بيمه‌هاي اجتماعي را برقرار كرده و اين اقشار را زير چتر اين نوع بيمه‌ها قرار دهد.از مهمترين ويژگي اين نوع بيمه‌ها مي‌توان به پرداخت بخش اعظم حق بيمه توسط كارفرما و نيز محاسبه حق بيمه براساس درصدي از حقوق و دستمزد مشمولين اشاره كرد (گارمزي و ماتسن[2]، 2010، 40).
ب ـ بيمه‌هاي بازرگاني به بيمه‌هاي اختياري نيز معروف هستند كه در آن بيمه‌گذار به ميل و اراده خود و به صورت آزادانه نسبت به تهيه انواع پوششهاي آن اقدام مي‌كند. در اين نوع بيمه‌ها تعهد دوطرفه است. يعني بيمه‌گر در ازاء دريافت حق بيمه از بيمه‌گذار، تأمين بيمه در اختيار وي قرار مي‌دهد.در بيمه‌هاي بازرگاني محاسبه حق بيمه متناسب با خطر بيمه‌شده تعيين مي‌گردد و كلاً از بيمه‌گذار اخذ مي‌گردد. بيمه‌هاي بازرگاني به انواع مختلفي در طول زمان تقسيم‌بندي شده‌اند كه به فراخور نياز روز و تنوع خطر‌ها به كار گرفته شده‌اند نظير:
بيمه‌هاي دريائي و غيردريائي
بيمه‌هاي اموال و اشخاص
بيمه‌هاي زندگي و غيرزندگي
بيمه‌هاي اشياء ـ مسئوليت، زيان پولي و اشخاص
از بين انواع بيمه‌هاي بازرگاني بيمه مسئوليت، موضوع اين مجموعه است كه در ادامه به تشريح آن پرداخته مي‌شود (گرين و كاراكي[3]، 2009، 45).
2-1-4بيمه مسئوليت
بيمه مسئوليت، بيمه‌اي است كه مسئوليت مدني بيمه‌گذار را در قبال اشخاص ثالث بيمه مي‌كند. بنابر يك اصل حقوقي، هركس مسئول زيان و خساراتي است كه به جان و مال اشخاص ديگر وارد مي‌كند.بنابراين هركس در اثر اشتباه، قصورموجبات بروز خسارات به ديگران را فراهم كند مسئول بوده و بايد جبران نمايد.در طول تاريخ روشهاي متنوعي براي جبران خسارت وجود داشته و بكار گفته مي‌شده نظير:
نظام انتقام و مجازات شخصي: كه طي آن خانواده يا قبيله شخص زيان‌ديده از طريق اعمال خصمانه و بكارگيري خشونت درصدد جبران زيان برمي‌آمدند (گرين و كاراكي، 2009، 14).
دوره دادگستري خصوصي: به تدريج با بروز اثرات سوء ناشي از نظام انتقام و مجازات شخصي اين دوره در جامع شكل گرفت كه براساس آن ضمن حفظ روش مجازات خاطي توسط خانواده زيان‌ديده، تعيين مجازات و كيفر دادن داراي حدود و ضوابطي شد كه توسط مرجع خاصي وضع مي‌شد(گراس[4]، 2010، 59).
سيستم جبران خسارت: اندك اندك و با پيشرفت جوامع و اهميت جايگاه انسان اين روش جايگزين روشهاي قبلي گرديد. در اين سيستم درصورت توافق زيان‌ديده، پرداخت غرامت جاي مجازات را گرفت و درصورت عدم موافقت زيان‌ديده كماكان مجازات و مقابله به مثل تنها راه تسكين زيان‌ديده و اجراي عدالت اجتماعي تلقي مي‌شد و به اجرا درمي‌آمد (جكسون[5]، 2011، 69).
[1]Forodenberger
[2]Garmezy, Masten
[3]Green AL, Karraki
[4]Grass
[5]Jacksons
دانشگاه آزاد اسلامي واحدكرمانشاه
گروه مديريت
پايان نامه براي دريافت درجه كارشناسي ارشد مديريت بازرگاني
گرايش بين الملل
عنوان:
چالش هاي بيمه اجباري سازمان تامين اجتماعي و اثر آن بر اشتغال (مطالعه موردي بيمه شدگان شهر دزفول)
