امر ذهني
محافظه كاري آنقدر در حسابداري مستحكم شده كه بيشتر نوعي نگرش حسابداران، يا امري ذهني، است تا اينكه سازوكاري براي پاسخگويي به ابهام باشد. احتمالاً «چنانچه ترديد جدي در مورد ارزش گذاري يك قلم وجود داشته باشد محافظه كاري به بازي گرفته مي شود، اما اين تمام موضوع نيست، محافظه كاري نگرش حسابداران در مورد تمام جنبه هاي حسابداري است»(مجتهدزاده، 1380).
مديران و مالكان به طور طبيعي گرايش دارند كه نسبت به واحد تجاري بيش از اندازه خوش بين باشند و اين خوش بيني موجب مي شود كه دارايي ها و درآمدها بيش از واقع نشان داده شوند. محافظه كاري نوش داروي لازم براي اين خوش بيني بيش از حد مي باشد. كارول دواين[1] استدلال مي كند كه فرونشاندن خوش بيني و القا بدبيني مشكل است. پيامدهاي خوش بيني بيش از اندازه از پيامدهاي بدبيني زياد از حد، وخيم تر است. بنابراين قواعد حسابداري براي ارزش گذاري و ثبت بدهي ها و هزينه هاي عملياتي و غيره عملياتي نبايد با قواعد حسابداري براي ارزش گذاري و ثبت دارايي ها و درآمدهاي عملياتي و غير عملياتي يكسان باشد.
حسابدار ممكن است مرتكب يكي از اشتباهات زير شود:
- رد اطلاعاتي كه بعداً پي برده مي شود درست است؛ يعني رد فرضيه ي درست.
- پذيرفتن اطلاعاتي كه متعاقباً دريافت مي شود نادرست است؛ يعني پذيرش فرضيه ي نادرست كه در حسابرسي همان ريسك حسابرسي است.
با شناخت وجود اين دو نوع ريسك مي توان گفت كه محافظه كاري با تحزيه و تحليل احتمالات آماري مظابقت دارد و بنابراين راه منطقي رويارويي با ابهام است. با خصوص اعتباردهندگان نياز دارند كه بدانند وضعيت مالي واحدتجاري حداقل همان چيزي است كه در صورت هاي مالي ارائه شده است. آنها نياز به حاشيه ي ايمني دارند تا خود را در مقابل تبعات منفي محافظت كنند. با وجود انتقادها طرفداران انتقاد دارند كه كماكان از محافظه كاري در عمل پيروي مي شود زيرا سال ها تجربه به حسابداران نشان داده كه محافظه كاري ميثاقي محتاطانه و مفيد در محيطي پر از ابهام است.
2-4-6 تفاسير محافظه كاري
واتز ريشه محافظه كاري حسابداري در گزارشگري مالي را دلايل اقتصادي مي داند و چهار عامل زير را در شكل گيري آن ذكر مي كند:
- قرارداد بين شركت و اشخاصي كه در استخدام آن هستند (مانند مديران) و همچنين قراردادهايي كه بين شركت و طرف هاي خارج از شركت وجود دارد. (تفسير قراردادي محافظه كاري)
- افزايش در هزينه هاي دعاوي قضايي. (تفسير دعاوي قضايي محافظه كاري)
- ديدگاه قنونگذاري حسابداري (مانند FASB، SEC)، (تفسير قانونگذاري محافظه كاري)
- ارتباط بين سود گزارش شده و ماليات. (تفسير مالياتي محافظه كاري)
تفسير قرارداد اشاره به تضاد منافع بين طرف هاي قراردا با واحد انتفاعي دارد. اين قراردادها شامل قرارداد مديران، قرارداد بدهي به سهامداران و ساير اعتباردهندگان مي باشد(واتز، 2003).
هركدام از اين طرف ها به دنبال منافع خود مي باشند. به عنوان مثال سهامداران تمايل دارند كه با بيش نمايي درآمدها و دارايي ها، ثروت خود را در واحد اقتصادي افزايش دهند. همچنين مديران تمايل دارند كه از طريق بالا نشان دادن عملكرد مالي و دريافت پاداش، ثروت خود را افزايش دهند. مديران و حسابرسان شركت، بيشتر به خاطر بيش بيان كردن عايدات و دارايي ها تحت پيگرد قرار مي گيرند تا كمتر بيان كردن آنها. همچنين قانونگذاران حسابداري، هزينه ناشي از بيش بيان كردن عايدات و دارايي ها را از منافع آن بيشتر مي دانند. علاوه بر اين ارتباط بين سود گزارش شده و ماليات نيز مي تواند تمايلاتي را در شناسايي متفاوت هزينه ها و عايدات به وجود آورد.
[1]Dvayn