طراحي براي بازگشت به چرخه زندگي
اصل طراحي براي بازگشت به چرخه زندگي [1] دومين اصل از معماري پايدار است و بر اين فكر و يا نظريه استوار شده است كه ماده از يك شكل قابل استفاده تبديل به شكل ديگري مي‌شود، بدون اينكه به مفيد بودن آن آسيبي رسيده باشد.
از سوي ديگر به‌واسطه اين اصل، يكي از وظايف طراح، جلوگيري از آلودگي محيط است.
اين نظريه براي رسيدن به اين منظور در سه مرحله، ساختمان را مورد بررسي قرار مي‌دهد. اين مراحل به ترتيب عبارتند از:
مرحله پيش از ساخت، مرحله در حال ساخت و مرحله پس از ساخت.
بايد توجه داشت كه اين مراحل به يكديگر مرتبط بوده و مرز مشخصي بين آنها وجود ندارد. براي مثال، مي‌توان از مواد بازيافتي در مرحله پس از ساخت يك ساختمان به عنوان مصالح اوليه در مرحله ساخت ساختماني ديگر استفاده كرد.
3-4-8- طراحي براي انسان
اصل طراحي براي انسان[2] ، آخرين و شايد مهمترين اصل از معماري پايدار است. اين اصل ريشه در نيازهايي دارد كه براي حفظ و نگهداري عناصر زنجيره‌اي اكوسيستم لازم است كه آنها نيز به نوبه خود بقاي انسان را تضمين مي‌كنند.
اين اصل داراي سه استراتژي نگهداري از منابع طبيعي، طراحي شهري-طراحي سايت و راحتي انسان است كه تمركزشان بر افزايش همزيستي بين ساختمان و محيط بيرون از آن و بين ساختمان و افراد استفاده كننده از آنهاست.
در واقع مي‌توان گفت كه براي رسيدن به معماري پايدار، طراح بايد اين مراحل و اصول را كه تعريف كننده يك چارچوب اصلي براي طرحي پايدار است را در طرح خود لحاظ و برحسب مورد تركيب و متعادل كند.
3-4-9- ارائه راهكارهاي موردي طراحي
1) به حداكثر رساندن آسايش انسان به واسطه انجام : جذب نور روز، منظر دلپذير، كيفيت مناسب هوا، عايق صوتي مناسب، كنترل مناسب دما، كنترل دلخواه رطوبت، مراقبت هاي موثر كيفيتي و پيش بيني هاي لازم ايمني، كنترل مناسب انساني ..........
2) برنامه ريزي كارآمد جهت: سيلان و تحرك مناسب مصرف كنندگان در فضا، ايجاد امنيت قابل تحقق، سهولت در انصباق و تغيير پذيري، قابليت پاسخگويي در برابر خواسته ي مصرف كنندگان، درهم آميختگي سازه ساختمان با تاسيسات......
3) طراحي براي تغيير توسط: طراحي ساده و مدولار كه خود بتواند با توسعه و افزايش نيازمنديها وفق دهد، ايجاد سهولت جهت تغيير نقشه و كاركردها در درون بنا ..........
4) به حداقل رساندن فضاهاي قابل استفاده توسط: تقليل مساحت باغچه ها در داخل ساختمان، حداقل نمودن فضاي كانال كشي هاي هوا، حداكثر نمودن در هم آميختگي عناصر سازه اي و تاسيساتي، برطرف نمودن ضرورت سقف كاذب در ساختمان.
5) به حداقل رساندن هزينه هاي جاري براي انرژي: با استفاده از حداكثر انرژي هاي مجاني مانند نور روز، گرماي خورشيد، باد .......، كنترل تغييرات دما، عايق كاري حرارت مناسب، روش هاي موثر و مناسب كنترل و نظامهاي كارآمد ساختماني و بكارگيري گياهان ...........
6) به حداقل رساندن هزينه ي احداث ساختمان توسط: تقليل فضاهاي تاسيساتي و موتورخانه، تقليل پيچيدگي در فضا و عناصر خدماتي، هماهنگسازي سازه و عناصر خدماتي، استفاده از سازه كارآمد.......
7) تقليل هزينه نگهداري ساختمان توسط: استفاده از مصالح با دوام، تجهيزات با عمر زياد، سيستم هاي كنترلي محيطي ساده و قابل اطمينان، دسترسي مناسب براي نگهداري و تعميرات .......
8) حفاظت و ارزش بخشيدن ارزش هاي طبيعي به واسطه: در هم آميختگي با طبيعت وحشي و حيوانات و توجه به پايداري كليه ميكرو ارگانيسمها، توجه به شرايط سبز، جمع آوري آب باران و بازيافت آب شيرين، بازيافت موثر از فاضلاب و به كارگيري آن .........
با توجه به طرح اهداف طراحي پايدار، شاخصهاي كليدي در اهداف طراحي پايدار محيطي از قرار ذيل مي باشد:
1) اجتناب از كليه مواد شيميايي كه در ساخت و استفاده به لايه ازون صدمه مي رساند.
2) جايگزيني مصالحي كه به تدريج فرسوده مي شوند و در محيط آلودگي ايجاد مي كنند.
3) طراحي براي حداكثر استفاده از نور روز حتي در مكانهايي كه معمولا محدوديت دارند.
4) به كارگيري امكانات، براي تهويه طبيعي در چارچوب يك برنامه كلي تنظيم شرايط محيطي كه انرژي را به حداقل رسانده و آسايش را به حداكثر سوق دهد .
5) بهترين استفاده از شيوه هاي انفعالي انرژي خورشيدي براي دريافت گرما و سرما در اغلب اوقات.
6) اطمينان از روش هاي كنترل ساده و غيره پيچيده در ساختمان.
7) يافتن شيوه ها و موقعيت هايي در بستر طرح كه بتوان در آن انرژي الكتريكي بدست آورد.
8) شناسايي استعدادهايي كه بتوان از حرارت زمين بهره مند شد.
9) حداقل سازي مصرف آب، تصفيه فاضلاب و به كارگيري مجدد آن.
10) حداقل سازي از دست دادن آب باران با تقليل محوطه سازي با مصالح سخت و توجه به روشهاي جمع آوري مناسب آب.
11) ايجاد محيط مطبوع خارجي توسط به كارگيري سايبان براي مناسب سازي تابش تابستاني و افزايش رطوبت نسبي در صورت لزوم.
12) بهترين استفاده از مصالح قابل بازيافت و يا قابل بازسازي.
3-4-10- ارائه راهكارهايي جهت كاربردي كردن ويژگي هاي توسعه و طراحي پايدار در امر ساخت و ساز(مداحي و همكارانش):
1) جهت مند كردن يارانه ها:
اختصاص يارانه ها در بودجه عمومي كشور به مسائل و راهكارهايي كه زمينه عمومي جامعه را در به انجام رساندن نكات حائز اهميت طراحي پايدار فراهم كند.
2) انجام سياست هاي تشويقي و تنبيهي:
- تشويق استفاده از اجزاء مناسب مانند درب و پنجره و بازشوهاي دو جداره، عايق هاي حرارتي و ...... همچنين حمايت از تكنولوژي هاي جديد جهت بهينه سازي مصرف انرژي و استفاده از انرژي هاي تجديد پذير (مانند باتري هاي خورشيدي، سيستم هاي هوشمند كنترل و ...) از طريق اعطاي وام هاي كم بهره جهت حمايت از اين صنايع و تلاش براي ارائه راهكارهايي جهت رونق بازار اين گونه عناصر و تكنولوژي ها
- در ارتباط با گروه هاي مهندسي مشاور، حمايت مالي و اعتباري در سطح كشور و حتي بين المللي از مشاوريني كه طراحي آثار خود را هر چه بيشتر با مدنظر قرار دادن نكات طراحي پايدار انجام مي دهند. همچنين ارجاع بيشتر كارها به اين گونه از مشاورين و با اختصاص امتيازات خاص هنگام ارائه كار
- برگزاري مسابقات معماري در مناطق مختلف كشور و با موضوعات متفاوت (بخصوص با تاكيد بر مسكن) با توجه به ويژگي هاي طراحي و معماري پايدار جهت كشف انواع راهكارهاي بوم شناسي (ويژگي هاي بوم شناختي بستر در يك نگاه كل نگر در هر منطقه) براي ارائه الگوهاي مناسب و راهكارهاي قانوني به دستگاههاي نظارتي جهت كنترل امر ساخت و ساز
- در ارتباط با پيمانكاران و انبوه سازان ارائه وام كم بهره و ارزان، همچنين ارائه دادن تكنولوژي هاي جديد و عناصر مناسب و ارائه اعتبارهاي حقوقي و امتيازهايي هنگام ارجاع كار در مناقصه ها به پيمانكاراني كه در اجراء اسلوب طراحي معماري پايدار را رعايت كنند.
- وضع سياستهاي تنبيهي براي كارفرمايان و پيمانكاران و حتي مشاوراني كه با عدم توجه به اين نكات در امر ساختمان زمينه هاي روز معماري پايدار را متزلزل مي كنند مانند اخذ جريمه يا حذف امتيازها براي مشاورين و پيمانكاران و يا به عنوان مثال كنترل ميزان مصرف ساختمان ها كه در صورت افزايش ميزان مصرف اخذ جريمه از كارفرما و يا حتي خراب كردن بنا و ......(مديريت بعد از ساخت و كنترل كيفيات آن) از راههاي بازدارنده است.
3) مديريت پروژه و طرح:
از طريق انتخاب عامل چهارمي بر نحوه اجراي اين نكات و راهكارهاي ابتكاري نظارت داشته باشد. همچنين توجه به مديريت انرژي انساني در امر ساختمان سازي از طرح تا انتهاي اجرا و تاييد طراحها به خصوص در زمينه ويژگي هاي طراحي پايدار از طرف اين دستگاه هاي نظارتي (مثلا عامل چهارم) و همچنين صدور شناسنامه براي ساختمان هايي بر اساس توجه به اين معيارهاي طرح شده بعد از كنترل هاي دقيق.
4) نظارت و كنترل:
سازمان هايي مانند پليس ساختمان و يا دستگاه هاي نظارتي در امر ساخت و ساز در اجراي ساختمان بر اساس ويژگي هاي طراحي پايدار نظارت كامل داشته و برخورد قاطع در صورت عدم رعايت اصول داشته باشند(مانند پلمپ كردن ساختمان، تخريب و ......).
5) طرح انرژي هاي جايگزين و رواج تكنولوژي ها و مصالح و الگوهاي جديد:
- استفاده از انرژي خورشيد از طريق استفاده ار باتري هاي خورشيدي و يا ساخت و توسعه نيروگاه هاي خورشيدي در مناطقي كه آفتاب مناسب دارند.
- استفاده از انرژي باد از طريق نيروگاه هاي بادي (مانند نيروگاه بادي در نيشابور).
- استفاده از نيروگاه هاي زمين حرارتي(در اردبيل).
- استفاده از سيستم هاي پيشرفته كنترل هوشمند كيفيات آسايش.
- استفاده از مصالح قابل بازيافت.
- استفاده از عايق هاي حرارتي در بدنه ها و سقف ها.
- استفاده از بازشوهاي دوجداره و درزگيري مناسب تمام منافذ.
- استفاده از فيبرهاي نوري جهت انتقال روشنايي به داخل.
- بهره گيري از آب هاي استفاده شده و تصفيه مجدد آن جهت استفاده به عنوان آب غير قابل شرب.
- جمع آوري فاضلاب ها و استفاده از گازهاي متصاعد شده ار آن جهت تامين انرژي از طريق منابع سپتيك.
- معرفي و استفاده از تكنولوژي ها و الگوهاي موفق مانند نماهاي دو پوسته و.....
- حمايت از ابتكارات و نوآوري هايي كه در سطح كشور و جشنواره ها ارائه مي شود.
6) ايجاد رنگ تعلق و افزايش مشاركت اجتماعي:
اهميت به حضور روانشناسان و جامعه شناسان و تاثير تحقيقات آنان جهت اعمال در پروژه ها در مشاورين و ارائه راهكارهايي جهت افزايش حضور و همچنين تشويق مديريت مشاركتي با حضور مردم مانند تشكيل شوراي محله و يا حتي نظر خواهي از ساكنان و كاربران جهت اعمال نظر در روند شكل گيري طرحها و يا بهره گيري از راهكارهاي شهرسازي مانند ايجاد فضاي شهري مناسب جهت افزايش تعامل افراد و .......
7) آموزش و فرهنگ سازي: از طريق
- تاسيس رشته هايي كه به صورت تخصصي به عنوان رشته هاي بينابين، به اين اصول بپردازند مانند معماري و انرژي
- گنجاندن واحدهاي درسي يا سرفصل در دروس مرتبط با امر ساخت و ساز در رشته هايي مانند معماري و شهرسازي( مانند اقليم و معماري، انرژي و معماري، طراحي معماري بر اساس معماري پايدار).
- ارائه دروس اختياري در سطح آموزش عالي و حتي سطوح پايين تر آموزش جهت افزايش حساسيت نسلهايي كه آينده را شكل مي دهند.
- پخش، آگهي ها و برنامه هاي تلويزيوني و بروشورهايي كه سطح حساسيت جامعه نسبت به اين اصول بالا مي برد.
• تشويق به افزايش مشاركت از طريق رويكرد به اجتماع و ايجاد فضاهاي مشاركتي و جمعي يا تجمع نمودن فضاها جهت بهره گيري جمعي هرچه بيشتر از توان بالقوه اي كه در حركت هاي جمعي نهفته است و همچنين كاهش هزينه ها
[1] Life Cycle Design
[2] Humane Design
دانلود پايان نامه ارشد : بررسي معماري پايدار در زمينه هاي طراحي مسكوني