نمودهاي رفتار پرخاشگرانه از كودكي تا جواني

تعريف پرخاشگري

ارائه ي تعريف دقيق از پرخاشگري دشوار است . تاكنون بيش از 200 تعريف مختلف از پرخاشگري ارائه شده است (ديبل [1]، 2008 ). در زبان معمولي اين معمولي اين اصطلاح با مفاهيم مختلف به كار رفته است . مفاهيمي كه در عين حال ساختارهاي خصومت ، خشم و پرخاشگري را در بر دارد . علي رغم تفاوت هاي آنها اين اصطلاحات اغلب به جاي يكديگر به كار مي روند و رابطه بين آنها به طور ناكافي توصيف مي شود . منظور از خشم به عنوان يك حالت هيجاني كه دامنه گسترده اي از احساس آزردگي و رنج خفيف تا خشمي جنون آميز را در بر ميگيرد .خصومت به عنوان يك نگرش و ارزيابي منفي نسبت به ديگران و پرخاشگري به عنوان رفتار آشكار ، درگير شدن و آسيب رساندن به ديگران مي باشد(ساچلمن و استرومبرگ[2] ، 2007 به نقل از چيدا و استپتو ، 2009 ).با محدود شدن تعريف پرخاشگري ، رفتارهايي كه به صورت تصادفي رخ مي دهند و به دليل سهل انگاري يا عدم صلاحيت فرد به صدمه يا جرح غير عمد منجر مي شوند ، پرخاشگري نام نمي گيرند.

1-3-2 پيشينه  پرخاشگري

سردارپور گودرزي و همكاران (1382) پژوهشي را با هدف بررسي نقش بعد خانواده و داشتن خواهر و برادر در بروز اختلالات رفتاري انجام دادند و به مقايسه اختلالات رفتاري مثل اختلال سلوك و اختلال بيش فعالي در كودكان در كودكان تك فرزند و داراي خواهر و برادر پرداختند و به اين نتيجه رسيدند. آن دسته از اختلالت رفتاري كه ويژگي مشترك آنها پرخاشگري است . در كودكان داراي خواهر و برادر شيوع بيشتري دارد. رفتار پرخاشگرانه در دوران كودكي ، مي تواند به عنوان يك عامل پيش بيني كننده براي بزهكاري ، سوء مصرف مواد ، افسردگي ، افت تحصيلي و ... باشد ( بيلمان و لوسل[3] ، 2006 ) همچنين شواهدي وجود دارد كه نشان مي دهد رفتار ضد اجتماعي دوران خردسالي با ناتواني هاي بزرگسالي در ارتباط است ( امين بيگي ، 1377 ).

2-3-2 نظريه هاي پرخاشگري

با توجه به ماهيت زيانبار رفتار پرخاشگرانه و شيوع گسترده ي آن در جوامع بشري ، عجيب نيست كه در پژوهش پيرامون پرخاشگري ، جستجوي علل ارتكاب افراد به اين گونه رفتارها ، هميشه اولويت داشته است. اين جستجو به جاي ارائه ي يك الگوي نظري جامع ، به شكل گيري رويكردهاي نظري گوناگون منجر شده است كه هر يك از آنها سازوكارهاي متفاوتي را در بروز رفتار پرخاشگرانه دخيل مي دانند. ديدگاههاي نظري عمده اي درپزوهش هاي پرخاشگري ارائه مي شود كه تعريف هريك از آنها از پرخاشگري و ديدگاهشان درباره ي ثبات يا تغييرپذيري رفتار پرخاشگرانه در آن آمده است. سه رويكرد اول مبتني بر مفاهيم و اصول زيست شناسي هستند، درحالي كه ساير رودكردها، آنها را مكمل يكديگر در نظر بگيريم كه برجنبه هاي متفاوتي از پرخاشگري تاكييد دارند ( كراهه[4] 1390، به نقل از احمدي(1386)

3-3-2 نمودهاي رفتار پرخاشگرانه از كودكي تا جواني

نخستين طليعه ي رفتار پرخاشگرانه ، بازشناسي خشم در چهره ي بزرگسالان كه توانايي تشخيص آن از سه ماهگي در اطفال به وجود مي آيد. مرحله ي بعدي ، ابراز خشم در واكنش به ناكامي است كه از نيمه ي دوم سال اول زندگي آغاز مي شود . الگوهاي رفتاري پرخاشگري به هنگام تعارض با همسالان و بزرگسالان در سال هاي دوم و سوم زندگي شكل مي گيرند و در قالب بدعنقي و اعمال زور( مثلا زدن ، هل دادن و لگد زدن ) بروز مي كنند. در سال هاي اوليه دبستان ،تفاوت هاي جنسي در پرخاشگري بروز مي كند ، يعني پسرها معمولا بيش تر از دخترها پرخاشگري فيزيكي نشان مي دهند ، اما دختران بيشتر به پرخاشگري كلامي( ناسزاگويي ، بددهني ) و پرخاشگري رابطه اي ( ترد همسالان ، غيبت كردن ) متوسل مي شوند( ترمبلي[5] ، 2012 ).

4-3-2 تاثير عوامل اجتماعي بر بروز پرخاشگري

شرايط اجتماعي نامطوب كه تصور مي شو د در بروز تفاوت هاي فردي در پرخاشگري موثر هستند، در مطالعات مختلف مورد بررسي قرار گرفته اند. مشخص شده كه اعمال روش هاي تربيتي خشونت آميز توسط والدين سبب افزايش پرخاشگري كودكان مي شود. چون سبب مي شود كودك تنبيه بدني را راه حلي قابل قبول براي تعارضات تلقي كند. به همين منوال، كودكاني كه در معرض بد رفتاري و بي توجهي قرار مي گيرند نيز پرخاشگري بيشتري نشان مي دهند (ويليام جامز[6]، 1998).

[1] Dibble

[2] Sachelman & Esteromberg

[3] Bilman & Losel

[4] Kerahe

[5] Terembly

[6] William James