منابع باورهاي خودكارآمدي

1- تجارب مسلط

يكي از اثربخش ترين طرق براي خلق احساس كارآمدي بالا، تجارب مسلط قبلي مي باشد. به نظر بندورا موثرترين روش ايجاد احساس قوي كارآمدي از طريق تجارب مسلط است. موفقيت، باورهاي خودكارآمدي را افزايش مي دهد و شكست آن را كاهش مي دهد.

اگر مردم موفقيت هاي آسان را تجربه كنند عادت مي كنند كه منتظر نتايج فوري باشند و به آساني توسط شكست هايشان نا اميد مي شوند.

يك كارآمدي انعطاف پذير، مستلزم تجاربي در غلبه بر موانع از طريق كوشش سر سختانه و پشتكار است. وجود برخي از موانع و دشواري ها در زندگي انسان اين نكته را مي آموزد كه موفقيت معمولاً مستلزم تلاش مداوم است. وقتي افراد متقاعد شدند امكانات لازم براي موفقيت را دارند آنها در برخورد با موانع سرسختي نشان مي دهند و به سرعت از موانع سرخورده نمي شوند. با تحمل دشواري ها آنها مقاوم تر از موانع ظاهر مي شوند (مير سميعي،1385).

به طور خلاصه پژوهش هاي بندورا(1997) در زمينه تجارت مسلط نشان مي دهد كه احساس كارآمدي تحت تأثير عوامل هفت گانه زير قرار مي گيرد:

1- توانمندي هاي موجود

2-   ادراك درجه دشواري تكليف

3- ميزان تلاش

4- ميزان نياز به كمك بيروني

5- شرايطي كه تكليف در آن بايد انجام شود

6- الگوهاي زماني موفقيت و عدم موفقيت

7- چگونگي سازماندهي و بازسازي تجارب

2- تجارب جانشيني

دومين راهكار جهت خلق و نيرومندسازي باورهاي خودكارآمدي تجربه جانشيني مي باشد. كه به واسطه الگوهاي اجتماعي فراهم مي گردد. باورهاي خودكارآمدي تحت تأثير مشاهده رفتار ديگران و پيامدهاي رفتار ديگران قرار دارد. بخصوص افرادي كه به عنوان الگو پذيرفته مي شوند. افراد از اين اطلاعات براي ساختن و شكل دهي تجارب خود درباره رفتارشان و پيامدهاي آن سود مي جويند و اين كاملاً به اين وابسته است كه افراد چقدر خودشان را شبيه فردي بدانند كه آن را مشاهده مي كنند (جكسون[1]،2002).

ديدن افرادي كه رفتاري را به نحو شايسته اي انجام مي دهند مي تواند انتظار كارآمدي فرد را افزايش دهد. الگوبرداري چيزي بيشتر از فراهم آوردن يك استاندارد اجتماعي است. مردم به دنبال  الگوهاي  مطمئني  مي گردند كه شايستگي هايي را دارا باشد كه آنها آرزويش را دارند.

الگوها از طريق رفتار و شيوه هاي بيان افكار، دانش را به مشاهده كنندگان انتقال مي دهند و به آنها مهارت هاي مفيد و راهبردهايي را براي اداره نيازهاي محيطي آموزش مي دهند. اكتساب شيوه هاي بهتر، خودكارآمدي را بالا مي برد. ديدن افرادي كه كاري را به نحو شايسته اي انجام مي دهند مشابه اگر را متقاعد مي سازد كه «اگر آنها مي توانند پس من هم مي توانم». البته تجربه جانشيني از طريق ديگر نيز عمل مي كند. مشاهده كسي كه در انجام دادن كاري ناتوان است مي تواند انتظار كارآمدي فرد را كم كند. يعني«اگر آنها نمي توانند آن را انجام دهند پس چه چيزي باعث مي شود كه من فكر كنم مي توانم آن را انجام دهم»(جكسون،2002).

3- قانع سازي كلامي

سومين طريق براي نيرومندسازي باورهاي افراد قانع سازي كلامي است. بدين معني كه آنها توانايي دستيابي به موفقيت را دارند. باورهاي كارآمدي افراد تحت تأثير گفته هاي افراد ديگر در خصوص توانايي و قابليت هاي آنها قرار دارد. قانع سازي كلامي زماني با نفوذتر و اثر بخش تر خواهد بود كه به وسيله افراد متخصص و متعهد و جذاب صورت گيرد.

دلگرمي ها براي ترغيب افراد در تمركز كردن بر نقاط قوت خود و شايستگي هايشان و ناديده گرفتن نارسايي ها و عملكردهاي ناموفق گذشته شان به كار مي روند. اگر قانع سازي كلامي نتيجه بخش باشد. احتمالاً فرد عملكرد موثري از خود نشان مي دهد و براي موفق شدن تلاش مي نمايد(جكسون،2002).

4- حالت هاي فيزيولوژيكي و هيجاني

افراد ياد گرفته اند كه عملكرد ضعيف يا ادراك شكست را با برپايي فيزيولوژيكي آزار دهند و موقعيت را با حالت هاي احساس لذت بخش تداعي كنند. بنابراين وقتي افراد از برپايي فيزيولوژيكي ناخوشايند در مقايسه با برپايي فيزيولوژيكي خوشايند آگاه مي شوند، صلاحيت خودشان را زير سوال مي برند. البته بايد توجه داشت نشانگرهاي فيزيولوژيكي با برپايي خودكارآمدي متفاوت است. وقتي برپايي فيزيولوژيكي و هيجاني بالا باشد، سطح خودكارآمدي او پايين خواهد بود(بندورا،1997).

مردم واكنش هاي استرسي و تنش هايشان را به عنوان علامت آسيب پذيري نشان در برابر  عملكرد ضعيف تفسير مي كنند. در فعاليت هاي قدرتي مردم شكست و درد را به عنوان نشانه هاي ضعيف جسماني        مي پندارند. خستگي، از نفس افتادن و درد، نشانه هاي عدم كارآيي بدني است. به علاوه عدم انگيختگي دستگاه عصبي خود مختار احساس كارآمدي فرد را زياد مي كند و انگيختگي زياد، نشانه عدم كارآمدي است و سطح برانگيختگي بر خودكارآمدي موثر است و بسته به اين است كه اين برانگيختگي چگونه تفسير مي شود اگر موقع رو به رو شدن با تكليف، مضطرب و نگران باشيد خودكارآمدي پايين مي آيد. اگر هيجان زده باشيد خودكارآمدي بالا مي رود(بندورا،1997).

با بكار بردن اين چهار منبع اطلاعاتي، بندورا دريافته است كه امكان دارد سطح خودكارآمدي يك فرد را به راههاي ويژه اي بالا ببريم:

1) قراردادن او در معرض تجربه هاي موفق از طريق ترتيب دادن هدف هاي قابل دسترس و همچنين افزايش امكان حصول عملكرد او.

2) قرار دادن شخص در معرض الگوهاي مناسبي كه در عمل موفق هستند. افزودن تجربه هاي جانشيني موفق او.

3) فراهم كردن متقاعدسازي و تشويق هاي كلامي از قبيل گفتن به او كه توانايي عملكرد موفق را دارد.

4) تقويت برانگيختگي فيزيولوژيايي از طريق مثلاً رژيم غذايي يا برنامه هاي ورزشي و در واقع افزايش دادن نيرومندي و انرژي حياتي.

دانلود پايان نامه ارشد : رابطه خودكارآمدي،اهمال كاري و اضطراب امتحان با پيشرفت تحصيلي در بين دانش آموزان

5- تجارب تصويرسازي ذهني

افراد با تصويرسازي ذهني يك موقعيت فرضي و رفتارهاي اثربخش يا غير اثربخش خودشان يا ديگران در آن موقعيت مي توانند باورهاي خودكارآمدي شان را تحت تأثير قرار دهند(مادوكس،2000).

[1] -Jackson

دانشگاه آزاد اسلامي

واحد دامغان

دانشكده فني و مهندسي

پايان‌نامه براي دريافت كارشناسي ارشد رشته مهندسي معماري

گرايش: معماري

عنوان:

خانه كودك با رويكرد بازي و خلاقيت

فهرست مطالب

 صفحه

چكيده ....................................................................................................................................................................1

فصل اول: كليات تحقيق .............................................................................................................................2

1-1مقدمه ..............................................................................................................................................................2

1-2بيان مسئله .......................................................................................................................................................3

1-3 اهميت موضوع ...........................................................................................................................................5

1-4 سوالات تحقيق ...............................................................................................................................................6

1-5 اهداف تحقيق و طراحي .............................................................................................................................6

1-6 ابزار و روش تحقيق ...................................................................................................................................7

فصل دوم: مرور منابع و تحقيقات...............................................................................................................8

2-1 كودك ............................................................................................................................................................8

2-2 روانشناسي رشد و ديدگاههاي مختلف در روانشناسي رشد ........................................................................10

2-2-1 نظريه رشد و شناخت ..............................................................................................................................12

2-3 روانشناسي تربيتي .........................................................................................................................................14

2-4 كودك و آموزش........................................................................................................................................16

2-4-1 سابقه و ضرورت آموزش كودكان در خارج از ايران ...............................................................................16

2-4-1-1 مهدكودك مجازي در استراليا .........................................................................................................17

2-4-1-2 مهدكودك‌ الكترونيكي از ژاپن تا آمريكا ........................................................................................18

2-4-2 سابقه و ضرورت آموزش كودكان در ايران .............................................................................................18

2-4-3 نگاهي به آموزش و پرورش كودكان در جهان امروز ..............................................................................19

2-4-4 انتخاب شيوه مناسب آموزشي .................................................................................................................22

2-5 خلاقيت .......................................................................................................................................................22

2-5-1 مفهوم خلاقيت .....................................................................................................................................22

2-5-2 عوامل موثر بر خلاقيت ........................................................................................................................23

2-5-3 اهميت خلاقيت از منظر آموزشي .........................................................................................................23

2-5-4 راهبردهايي در جهت پرورش خلاقيت كودكان ...................................................................................24

2-5-4-1محورهاي آموزش خلاقيت در جريان تدريس...................................................................................24

2-6 كودك و بازي ..........................................................................................................................................25

2-6-1 بازي و شخصيت ..................................................................................................................................27

2-6-2 بازي و رشد اجتماعي ...........................................................................................................................28

2-6-3 نقش بازي در رشد و زندگي كودك .....................................................................................................28

2-7 كودك و هنر ............................................................................................................................................29

2-7-1 تئاتر و هنرهاي نمايشي .......................................................................................................................29

2-7-2 موسيقي و كودك ................................................................................................................................30

2-7-3 آواز ......................................................................................................................................................31

2-7-4 قصه و قصه گويي ...............................................................................................................................32

2-7-5 شعر ...................................................................................................................................................32

2-7-6 نقاشي .................................................................................................................................................33

2-7-6-1 نقاشي و فرا فكني .........................................................................................................................33

2-8 كودك و معماري ......................................................................................................................................34

2-9 محيط، بازي، خلاقيت ............................................................................................................................34

2-10 روند رشد و بازي كودك ......................................................................................................................35

2-11 ادراك كودك ........................................................................................................................................36

2-11-1 حواس پنجگانه .............................................................................................................................37

2-11-2 هوش ........................................................................................................................................38

2-11-3 حافظه .....................................................................................................................................39

2-12 دريافت حسي و ادراكي كودك از فضا ................................................................................................39

2-13 تاثير شرايط محيطي و كالبدي بر كودكان ..............................................................................................40

2-13-1رنگ ..................................................................................................................................................40

2-13-2 نور .................................................................................................................................................42

2-13-3 صوت ............................................................................................................................................42

2-13-4 تهويه ..............................................................................................................................................43

2-14 فضاي معماري كودكان ............................................................................................................................43

2-15 خصوصيات فضاهاي مورد نظر جهت طراحي ......................................................................................44

2-16 تعامل با محيط .......................................................................................................................................45

2-16-1 استفاده از عوامل طبيعي زمين ..........................................................................................................45

2-16-2 فضاي سبز ......................................................................................................................................46

2-16-3 آب ..........................................................................................................................................47

2-17 طراحي فضاي باز و زمين بازي ...............................................................................................................48

2-17-1 ساختارهاي بازيها ...............................................................................................................................48

2-17-1-1 پر جنب و جوش. بازي هاي فيزيكي ...........................................................................................49

2-17-1-2 فكر كردن. بازي هاي خلاقانه ........................................................................................................50

2-17-1-3 داشتن همراه. بازيهاي اجتماعي ......................................................................................................50

2-17-1-4 بازي در سكوت و آرامش ..............................................................................................................51

2-17-1-5 تجربه كردن. يادگيري از طريق بازي هاي حسي ...........................................................................51

2-17-2 بازي با شن وگل ................................................................................................................................53

2-17-3 اسباب بازيها ......................................................................................................................................54

2-18 طراحي فضا براي كودكان ......................................................................................................................56

فصل سوم: نمونه هاي معماري براي كودكان ...............................................................................................57

3-1 نمونه هاي خارجي ...................................................................................................................................57

3-1-1مهد كودك بارباپاپا ................................................................................................................................57

3-1-2 مهد كودك ترنتن.................................................................................................................................61

3-1-3مهد كودك 8 كلاسه...........................................................................................................................67

3-1-4 مهد كودك سبرا ................................................................................................................................71

3-1-5 مهد كودك كرلينگ ..............................................................................................................................74

3-2نمونه هاي داخلي .......................................................................................................................................77

3-2-1مهد كودك راهيان رشد ..................................................................................................................77

3-2-2 مهد كودك قصه من .....................................................................................................................81

3-3 نتيجه گيري .................................................................................................................................................87

فصل چهارم: مطالعات بستر طرح ....................................................................................................................89

4-1 شناخت منطقه مطالعاتي ................................................................................................................................89

4-1-1 تاريخچه شهر تهران ..................................................................................................................................89

4-1-2 جغرافياي مكاني ........................................................................................................................................90

4-1-3 جغرافياي سياسي .......................................................................................................................................91

4-1-4 جغرافياي طبيعي ........................................................................................................................................92

4-1-4-1 موقعيت و وسعت ..................................................................................................................................92

4-1-4-2 ناهمواري ها ..........................................................................................................................................92

4-1-4-3 آب و هوا ..............................................................................................................................................93

4-1-4-4 منابع آب ...............................................................................................................................................96

4-1-4-5 زلزله خيزي ..........................................................................................................................................96

4-1-5 راهبردهاي طراحي ....................................................................................................................................97

4-1-5-1 فرم مناسب بنا در ارتباط با اقليم .........................................................................................................97

4-1-5-2 مصالح ساختماني در رابطه با اقليم ......................................................................................................97

4-2 بررسي سايت ..................................................................................................................................................98

4-2-1 تاريخچه اراضي عباس آباد .......................................................................................................................98

4-2-2 بررسي موقعيت فرهنگي سايت- تم پارك ها ........................................................................................103

4-2-2-1 بوستان آب و آتش ............................................................................................................................103

4-2-2-2 بوستان نوروز ....................................................................................................................................104

4-2-2-3 شهر دوستدار كودك ..........................................................................................................................109

4-2-2-4 نقش فضاي سبز در شهرهاي دوستدار كودك.....................................................................................110

4-2-2-5 پهنه دوستدار كودك در اراضي عباس آباد ..........................................................................................111

4-2-2-6 موقيت سايت در اراضي عباس آباد.....................................................................................................112

4-2-2-7 مسيرهاي دسترسي به سايت...............................................................................................................113

4-2-2-8 تراكم مسكوني در اطراف سايت.......................................................................................................114

4-2-3 دلايل انتخاب سايت .................................................................................................................................114

4-3 ضوابط و استانداردها ...............................................................................................................................115

4-3-1 طراحي ساختمان آموزشي .........................................................................................................115

4-3-2 استانداردهاي كلي ........................................................................................................................116

4-3-3 ايمني در محوطه ...................................................................................................................................117

4-3-4 نرده هاي ايمن ...................................................................................................................................117

4-3-5 ايمني در مسير هاي حركت.................................................................................................................119

4-3-6 ايمني در راهرو ها...............................................................................................................................119

4-3-7 ايمني در مسير پله ها ...........................................................................................................................120

4-3-8 شرايط ايمني پوشش كف ....................................................................................................................121

4-3-9شرايط ايمني درها ...............................................................................................................................122

4-3-10شرايط ايمني پنجره ها .......................................................................................................................123

4-3-11شرايط ايمني در فضاي بهداشتي ........................................................................................................123

4-3-12شرايط ايمني تجهيزات ......................................................................................................................124

فصل پنجم: معرفي طرح ..............................................................................................................................125

5-1 مباني طرح .....................................................................................................................................................125

5-2 نشاط در فضاي معماري ..............................................................................................................................126

5-2-1 راحتي .......................................................................................................................................................126

5-2-2 اكتشاف در فضا .......................................................................................................................................126

5-2-3 تنوع و پيچيدگي ........................................................................................................................................126

5-2-4 خوانايي .....................................................................................................................................................127

5-2-5 پذيرا بودن فضا ........................................................................................................................................127

5-2-6 رشد اجتماعي ...........................................................................................................................................128

5-2-7 ارتباط و قلمرو گزيني .............................................................................................................................128

5-2-8 خلوت ......................................................................................................................................................128

5-3 روند طراحي .................................................................................................................................................130

5-3-1 فضاي باز .................................................................................................................................................130

5-3-2 فضاهاي بسته ...........................................................................................................................................131

5-3-2-1 آموزشي ...............................................................................................................................................131

5-3-2-2 خدماتي ...............................................................................................................................................133

5-3-2-3 اداري ...................................................................................................................................................134

5-3-3 فضاهاي نيمه باز ......................................................................................................................................134

5-4برنامه فيزيكي ..........................................................................................................................................135

5-5 تاسيسات .......................................................................................................................................................137

5-6 سازه ..............................................................................................................................................................137

5-6-1 سيستم اسكلت بتني .................................................................................................................................138

5-6-2 ايمني كلي شيشه ها .................................................................................................................................138

5-6-2-1 نياز هاي ايمني ....................................................................................................................................139

5-7 نقشه ها ..........................................................................................................................................................140

فهرست منابع ......................................................................................................................................................150

فهرست جداول

 صفحه

جدول2-1. نظريات مختلف در روانشناسي رشد ..................................................................................................11

جدول 2-2. مراحل رشد شناختي از ديدگاه پياژه .................................................................................................13

جدول2-3. ويژگيهاي جسماني، رواني، عاطفي و اجتماعي كودكان در 7 سال اول زندگي................ ..................14

جدول2-4. بررسي نظام هاي آموزشي در كشورهاي مختلف ..............................................................................20

جدول 4-1. ميانگين آمار درجه حرارت ايستگاه مهرآباد ......................................................................................94

جدول 4-2. ميانگين بلند مدت رطوبت نسبي ماهانه در ايستگاه مهرآباد ..............................................................94

جدول 4-3. برخي از شاخصه هاي مورد توجه در طراحي شهرهاي دوستدار كودك ........................................110

جدول 4-4. قد كودكان 0 تا 6 سال ....................................................................................................................116

جدول4-5. ضريب ابعاد بدن كودك در وضعيت ايستاده و نشسته ، نسبت به قدم ايستاده او..............................116

جدول 4-6. ابعاد و اندازه مبلمان كودكان ...........................................................................................................117

جدول5-1. حالات و كيفيت هاي ضروري رشد و نشاط و ارائه معادل هاي كيفيت فضايي ..............................128

جدول5-2. برنامه فيزيكي ...................................................................................................................................135

فهرست نقشه ها

 صفحه

نقسه5-1: سايت پلان ..........................................................................................................................................140

نقشه5-2: پلان همكف و معرفي فضاها ..............................................................................................................141

نقشه5-3: پلان مبلمان .........................................................................................................................................142

نقشه5-4: پلان زيرزمين، پاركينگ ........................................................................................................................143

نقشه5-5: پلان طبقه اول .......................................................................................................................................143

نقشه5-6: پلان ستون گذاري ..............................................................................................................................144

نقشه5-7: پلان بام ..............................................................................................................................................145

نقشه5-8: نماها و مقاطع .....................................................................................................................................146

نقشه5-9: برش پرسپكتيو ...................................................................................................................................147

فهرست تصاوير

 صفحه

تصوير 2-1: روند رشد فيزيكي كودكان ...............................................................................................................36

تصوير2-2: انجام فعاليتهاي مرتبط با حواس ........................................................................................................37

تصوير2-3: استفاده از عوامل طبيعي زمين جهت بازي .........................................................................................45

تصوير2-4: عوامل طبيعي در محيط ......................................................................................................................46

تصوير2-5: استفاده از پوشش گياهي جهت كنترل عوامل بصري .........................................................................46

تصوير2-6: استفاده از پوشش گياهي جهت كنترل  اقليمي ...................................................................................46

تصوير2-7: استفاده از درخت به همراه كاربردها ..................................................................................................47

تصوير2-8: استفاده از آب در زمين بازي ..............................................................................................................47

تصوير2-9: فضاي بازي تركيبي از انواع بازي هاي هيجاني .................................................................................49

تصوير2-10: فضاي بازي ماجراجويي و مخفي ....................................................................................................49

تصوير2-11: انواع فعاليتها در فضاي بازي ............................................................................................................50

تصوير2-12: ايجاد فضاي متنوع با مصالح متنوع ..................................................................................................50

تصوير2-13: بازيهايي كه جهت به كار بردن حس شنوايي استفاده مي شوند. ......................................................51

تصوير2-14: استفاده از ابزارهاي بصري آموزشي جهت بازي ..............................................................................52

تصوير2-15: استفاده از بافت هاي متنوع در محيط ..............................................................................................52

تصوير2-16: بكاربردن گياهان معطر جهت جدا سازي فضاها و تحريك حس بويايي ........................................53

تصوير2-17: استفاده از شن و ماسه جهت بازي ..................................................................................................53

تصوير2-18: انواع سرسره و ابعاد آن ...................................................................................................................54

تصوير2-19: انواع تاب و ظوابط آن .....................................................................................................................54

تصوير2-20: استفاده از بالا رونده ها جهت تقويت توانايي هاي حركتي .............................................................55

تصوير2-21: استفاده از احجام بي شكل جهت تقويت تخيل ...............................................................................55

تصوبر 3-1: فضاي داخلي آموزش و بازي مهدكودك بارباپاپا ..............................................................................57

تصوير 3-2: رنگ و نور در فضاي داخلي .............................................................................................................58

تصوير 3-3: طراحي اقليمي بنا ..............................................................................................................................59

تصوير 3-4: شيشه هاي رنگي بكار رفته در بنا .....................................................................................................59

تصوير3-5: طراحي سقف و نورگيري بنا .............................................................................................................60

تصوير3-6: پلان بنا ...............................................................................................................................................60

تصوير3-7: نماي بيروني مهدكودك ترنتن ............................................................................................................61

تصوير3-8: موقعيت قرارگيري بنا .........................................................................................................................62

تصوير3-9: ادغام فضاي داخلي و خارجي به وسيله فضاي بينابين .......................................................................63

تصوير3-10: پنجره سقفي بكاررفته در فضاي بينابين خانه ها ..............................................................................63

تصوير3-11: فضاي بازي كودكان در مهد ترنتن ...................................................................................................64

تصوير3-12:فضاهاي داخلي مهدكودك ................................................................................................................65

تصوير3-13: نماها و مقاطع ..................................................................................................................................65

تصوير3-14: پلان ها مهدكودك ترنتن ..................................................................................................................66

تصوير3-15: نماي خارجي مهدكودك 8 كلاسه ...................................................................................................67

تصوير3-16: نماي بيروني و فضاي بازي بچه ها .................................................................................................68

تصوير3-17: سالن غذاخوري -  فضاي داخلي ....................................................................................................68

تصوير3-18:پلان و موقعيت قرارگيري مهدكودك 8 كلاسه .................................................................................69

تصوير3-19: بكارگيري رنگ در فضاي داخلي –  فضاي بازي بچه ها و بخشي از نماي مهدكودك ...................70

تصوير3-20: چند نما و مقطع مهدكودك مهدكودك 8 كلاسه ..............................................................................70

تصوير3-21: ايده هاي طراحي مهدكودك سبرا ....................................................................................................71

تصوير3-22: سايت پلان مهدكودك .....................................................................................................................72

تصوير3-23: نماي خارجي ...................................................................................................................................72

تصوير3-24: پلان مهدكودك ................................................................................................................................73

تصوير3-25: نماي بيروني از مهدكودك كرلينگ ..................................................................................................74

تصوير3-26: استفاده از شيشه و مصالح شفاف و ايجاد شكستگي در نما با هدف افزايش ديد بصري به محيط طبيعي...... 74

تصوير3-27: بهره گيري از حداكثر نور براي اتاق گروهي ....................................................................................75

تصوير3-28: سازماندهي خطي فضاي مهدكودك .................................................................................................76

تصوير3-29: پلان طبقه همكف و اول مهدكودك كرلينگ ....................................................................................76

تصوير3-30: ورودي بنا ........................................................................................................................................77

تصوير3-31: نماي بيروني مهدكودك ...................................................................................................................77

تصوير3-32: پلان مهد كودك ...............................................................................................................................78

تصوير3-33:فضاي داخلي كلاس ها .....................................................................................................................79

تصوير3-34: اتاق بازي .........................................................................................................................................79

تصوير3-35: استفاده از رنگ و اشكال در نما .......................................................................................................81

تصوير3-36: استفاده از اشكال رنگارنگ درخت مانند بر جداره ديوار كه فضا را متنوع ساخته است ..................81

تصوير3-37: فضاي بازي كودكان .........................................................................................................................82

تصوير3-38: رنگ هاي متنوع و نور مصنوعي در لابي مهدكودك ........................................................................82

تصوير3-39:رنگبندي و مبلمان كلاس ها .............................................................................................................83 تصوير3-40: فضاي باز مهدكودك ........................................................................................................................84

تصوير3-41: خلاقيت كودكان از طريق فضا سازي با چوب،گل و صدف رشد مي يابد ......................................85

تصوير3-42: وسايل بازي بر ديوارهاي مهدكودك ...............................................................................................86

تصوير4-1: طرج جامع اراضي عباس اباد ...........................................................................................................100

تصوير4-2: طرح تفضيلي اراضي عباس اباد .......................................................................................................101

تصوير4-3 بوستان آب و آتش ...........................................................................................................................103

تصوير4-4 پل ورودي بوستان نوروز ..................................................................................................................104

تصوير4-5 موقعيت بوستان نوروز ......................................................................................................................105

تصوير4-6: درياجه بوستان نوروز ......................................................................................................................105

تصوير4-8: آسمان نما گلستان منظومه شمسي ...................................................................................................106

تصوير4-9: باغ گل عباس آباد ............................................................................................................................107

تصوير4-10:اسكيت پارك ..................................................................................................................................107

تصوير4-11: مسير پياده،دوچرخه پهنه غربي اراضي عباس اباد ..........................................................................108

تصوير 4-12: پهنه ي دوستدار كودك در ضلع غربي اراضي عباس آباد ............................................................112

تصوير4-13: مسيرهاي دسترسي به سايت .........................................................................................................113

تصوير4-14: تراكم بافت مسكوني در ضلع غربي سايت ...................................................................................114

تصوير 4-15: استفاده از نرده در تمام راه پله ها .................................................................................................118

تصوير 4-16: استفاده از نرده ها با حجم مناسب ................................................................................................118

تصوير 4-17: استفاده از نرده در دو طرف پله ها ...............................................................................................119

تصوير 4-18: پله ها بايد ابعاد مساوي داشته و پيوسته باشند .............................................................................121

تصوير4-19: استفاده از كفسازي مناسب و غير لغزنده .......................................................................................121

تصوير4-20: ضخامت مناسب براي كفسازي جهت جلوگيري از آسيب ديدگي در هنگام افتادن ......................121

تصوير4-21: استفاده از پوشش مناسب بر روي اجسام آسيب زننده مانند پيچ ها ..............................................124

تصوير5-1: نماي كلي خانه كودك .....................................................................................................................148

تصوير5-2: فضاي بازي خانه كودك ..................................................................................................................148

تصوير5-3: سالن چند منظوره ...........................................................................................................................149

تصوير5-4: مسير ورودي ..........................................................................................................................149

چكيده

كودك در دنياي امروز جايگاه بسيار ويژه اي دارد تا جايي كه مي توان آينده ملتها و جايگاه جهاني آنان را براساس خصوصيات كودكانشان پيش بيني نمود. در كشورهاي پيشرفته روشهاي آموزشي را در جهت شكوفايي استعدادهاي بالفطره كودكان تعيين مي نمايند.كودكان جهت رشد نياز به شناخت توانايي ها و نيازهاي روحي و جسمي، و پتانسيل هاي درونيشان را دارند. بدين منظور به فضايي نياز دارند  كه بتوانند آزادانه در آن بدوند، بازي كنند و خود با توجه به فطرت خويش به جستجو و تجربه بپردازند. اما در شهرهاي كنوني كمتر فضاي امن و مناسبي براي فعاليتهاي كودكان يافت مي شود. كودك امروز به دليل عدم ايمني و امنيت محيط شهري در اتاق كوچك خود در انبوهي از آپارتمان ها محبوس شده است، و ديگر از آن جنب و جوش و هياهو جهت شناخت و كسب تجربه در محيط خارج از خانه خبري نيست. درحالي كه او فضايي       مي خواهد كه بتواند خلا حضور طبيعت را در زندگي اش پر كند، مكاني كه زمينه مناسب براي پرورش و رشد استعدادهايش را ايجاد كند."مهد كودك ها" فضاهايي مختص كودكان مي باشند، در گذشته صرفا جهت نگهداري كودكان بوده اند،اما اين فضاها در دنياي امروزه داراي وظايفي جديد مي باشند. مهدكودك ها براي ساليان متمادي است كه ساختمان هايي بي رنگ، يكنواخت و صرفا عملكرد گرا بودند و بايد اين نكته را متذكر شد كه صرفا استفاده از رنگهاي شاد درخانه هاي تغيير كاربري يافته به مهد كودك نمي تواند فضايي مناسب براي كودكان باشد. بلكه در طراحي فضاي معمارانه، آن فضا بايد متناسب با سن، سليقه و شرايط جسمي و روحي استفاده كنندگانش باشد. در اين پژوهش تلاش بر اين بوده است تا فضايي صرفا براي كودكان به نام "خانه كودك" و با تاكيد بر بهره گيري از قابليت هاي محيطي و آموزشي موثر بر ذهن و رفتار كودكان و رويكردي جهت ارتقاء و شكوفايي خلاقيت و حس بازي انگيزي در آنان با تدابير معمارانه است. طراحي خانه كودك براي گروه سني 3 تا 10 سال در نظر گرفته شده است و سعي بر تلفيق معماري و طبيعت در ايجاد فضاهاي انعطاف پذير و متنوع مي باشد. فضاهاي طراحي شده در خانه كودك بر اساس مطالعات و نيازهاي كودكان و عوامل موثر بر رشد خلاقيت در كودكان مي باشد. پس از تعيين نمودن اهداف اين تحقيق و طراحي، روشهايي مورد استفاده قرار گرفته شامل مرور منابع و مطالعه منابع كتابخانه اي، مشاهده، مصاحبه و بررسي نمونه هاي موجود و مرتبط با موضوع و بهره گيري از يافته ها در طراحي معماري استفاده شد.

كليد واژگان: كودك، بازي، خلاقيت، معماري

                                                                                                            فصل اول

 كليات تحقيق

اين فصل شامل مقدمه، بيان مسئله، اهميت موضوع، سوالات تحقيق،اهداف پژوهش و طراحي، ابزار و روش تحقيق است.

1-1مقدمه

دنياي امروز به دليل گسترش رويدادهاي علمي و تكنولوژيكي و نفوذ عميق آنها در همه سطوح زندگي، عصر ارتباط و اطلاع رساني ناميده مي شود. به گونه اي كه گسترش اين امر، در زمينه هاي اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي، به مقدار قابل ملاحظه اي مشاهده مي شود. آموزش و پرورش به عنوان يكي از پايه اي ترين مفاهيم در تشكيل و توسعه ساختار يك جامعه به شدت تحت تاثير اين گسترش قرار گرفته است.

شكوفايي خلاقيت و نوآوري از مباحث مهم و با اهميت دنياي امروز است كه مي توان پيشرفت و توسعه كشورها را به اين عامل وابسته دانست. در دنياي امروز رقابت، خلاقيت و نو آوري مي‌تواند عامل برد باشد، بنابراين بايد كوشش كرد كه در جهت پرورش و شكوفاكردنخلاقيت ذهني كودكان و نوجوانان كشورمان گام برداريم و به عواملي كه در اين راستا موثر هستند توجه كنيم و مباني آموزش و پرورش خلاقيت را در سطح جامعه ترويج دهيم. از آنجا كه تقويت خلاقيت در دوران كودكي در تمام مدت عمر شخص موثر است بايد آنرا بسيار مهم دانست. گارد نر معتقد است كه تصور و تخيلي كه در اوايل دوران كودكي شكل مي‌گيرد، مبناي خلاقيت در دوران بلوغ است. آموزش و پرورش صحيح كودك به معناى فراهم آوردن مقدمات لازم براى به فعليت رساندن قواى او است و بايد به رشد احساسي ، فيزيكي و عقلاني او كمك كرده تا با مشكلات و درگيري هاي زندگي  به راحتي برخورد كند و براي آن ها راه حل پيدا كند.

بسياري از پژوهش هاي حوزه كودك به وجه اكتسابي رشد و يادگيري مي پردازد. فلسفه هاي متنوع آموزشي نظير تجربه گرايي، طبيعت گرايي، رفتار گرايي و ...نتيجه همين پژوهش ها است. ديدگاه هاي نوين از جمله آموزش خلاق، يادگيري بازي محور و يادگيري فرآيندي را مبتني بر خلاقيت و ابتكار كودك مي داند كه تحت تاثير محيط فيزيكي و اجتماعي شكل مي گيرد. در پي طراحي اين شيوه هاي يادگيري، خلق فضاهايي براي ميزباني آن ها ضروري به نظر مي رسد. بحث فضاهاي عمومي دوستدار كودك و پيش از آن جنبش ساخت زمينهاي باز از يك طرف، توسعه مدارس باز، مدارس چند هسته اي، مدارس اجتماعي از طرف ديگر و خلق موزها، فرهنگسراها و پارك هاي اختصاصي كودكان همه پاسخي به اين ضرورت است.

پژوهش ها نشان مي دهند در دوران كودكي قابليت ها و خلاقيت كودكان پايه گذاري مي شود و بهترين زمان پيشرفت براي خلاقيت و تخيل در فاصله سني 2 تا 10 سال روي مي دهد و كودكان طي اين سالها از محيط تاثير بيشتري مي گيرد و در مورد محيط خود به طور طبيعي كنجكاو هستند (عظمتي، 1387).

1-2بيان مسئله

انسان از بدو تكامل، شروع به بنيان نهادن تمدن نمود و در طول اين روند تكامل متناسب با هر نيازي براي آن ابزاري طراحي كرده و ساخته است. يكي از اين نيازها ساختمان بوده كه در روند تكامل بشر و ايجاد دانش در اين زمينه، معمار طراحي آنرا متناسب با نيازهاي استفاده كنندگان در طراحي اش تامين مي نموده. در طراحي معماري، سلايق، علايق، عملكرد و كاربري ساختمان متناسب با شرايط محيطي در نظر گرفته مي شود. در سالهاي دورتر خانه بستري اجتماعي و عاطفي براي رشد و تعالي كودك فراهم مي ساخت و دوره بلند مدتي از كودكي را در بر مي گرفت. اما امروزه خانه هاي ما نمي توانند مامن هميشگي كودكان باشند چرا كه آن ها قابليت لازم براي برآوردن نيازهاي يك كودك را ندارند.

يكي از اين بناها ي ضروري در عصر حاضر مهد كودك يا كودكستان[1] است كه از دو واژه مهد به معني گهواره و بستر و واژه كودك كه يك رده سني از رده هاي سني انسان مي باشد، تشكيل شده است. گرچه در گذشته مهدكودك ها صرفا جهت نگهداري كودكان بوده اند، اما امروزه اين مكانهاي معماري هدفمند شده و تبديل به آموزشگاهي براي آموزش، پرورش و نگهداري كودكان خردسال در بازه ايي زماني از روز است، كه نقش به سزايي در تربيت كودكان دارند و براي گذار آنها از محيط خانه به مدرسه برنامه ريزي شده اند. معمولا كودك از سه سالگي آمادگي ورود به مهدكودك را پيدا مي كند. وي در آنجا با محيطي جديد آشنا شده كه به او توانايي ها و دانش هاي بيشتري مي آموزد تا براي ورود به مدرسه و همينطور گسترش روابط اجتماعي با ديگران آماده شود. زندگي اجتماعي در يك مهدكودك از جمله مهمترين دوره هاي زندگي خردسالان است. در اين دوره كودكان مي توانند معناي زندگي گروهي را حس كنند. فضايي كه كودكان همديگر را ملاقات مي كنند و تجربه هاي فعاليت اجتماعي و دسته جمعي آن ها شكل مي گيرد و حس رقابت و رفاقت در آن ها پايه گذاري مي شود و نخستين گام هاي استقلال در وجود آن ها نهادينه مي شود. آنها در حساس ترين و مهم ترين سالهاي زندگيشان يعني زماني كه پايه هاي رشد شخصيتي، فيزيكي، ذهني، عاطفي، جسمي و اجتماعي آن ها شكل مي گيرد تا زماني كه وارد شهر مي شوند، نياز دارند زندگي اجتماعي را در مقياس خود تجربه كنند و تامين چنين نيازي مستلزم فراهم بودن فضايي كودكانه و صميمانه است.

بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه عوامل مهمي كه در تعيين كيفيت محلهاي نگهداري كودكان موثر است به جنبه‌هاي مختلف آن باز مي‌گردد كه يكي از اين عوامل و شايد مهمترين آنها معماري و فضاهاي فعاليت مناسب براي كودكان باشد. بازي، مشاركت گروهي و تعاملات اجتماعي كودك، نه فقط در قالب برنامه هاي آموزشي، بلكه به وسيله طراحي اجزا  و عناصر معماري در سامانه هاي كالبدي و عملكردي متناسب با ويژگيها و نيازهاي كودكان امكان پذير است. اساس طراحي معماري و برنامه ريزي فضايي منطبق با شرايط كودكان به طور قطع بستگي به ميزان شناخت ويژگيهاي جسمي و رواني كودكان در مراحل مختلف رشد آنان دارد و بايد داراي شرايط مناسب و مطلوب براي رشد حواس كودك در درك عوامل محيطي و همسو با شناسايي پديده هاي قابل درك توسط حواس انساني او باشد. اكنون مي دانيم انگيزه هاي حسي كه كودك از محيط پيرامونش دريافت مي كند براي پيشرفت او اهميت حياتي دارند، روانشناسان به تاثير فضاي معماري بر رفتار كودكان پي برده اند و اين به عهده معماراني آشنا به علوم رفتاري كودك است كه در فرايند طراحي، اين ديدگاه ها را با نيازهاي فضايي كودك تلفيق كنند. اين توجه بايد معطوف به زندگي كودكان و جهان كوچك آن ها، به خصوص رابطه نزديكشان با طبيعت و فضاي سبز باشد. در نتيجه توجه ويژه به مساله طراحي فضاهاي آموزشي و تفريحي كودكان سبب برانگيختن حس كنجكاوي، خلاقيت، رشد هوش و زبان و تكامل اجتماعي آنان مي شود و در نهايت به كودكان مي آموزد كه چگونه با ديگران همكاري كنند، مسئوليت هايي را به عهده گيرند و در يك اجتماع يا فرهنگ زندگي كنند.

متاسفانه با گذشت سالها از تاسيس فضاهاي آموزشي، همچنان جامعه ما شاهد تحولات چشمگيري در معماري بناهاي آموزشي نبوده است و در حال حاضر اكثر دبستان ها و مهد كودك ها در فضا هاي فاقد طراحي مناسب و يا در فضا هايي با كاربري غير آموزشي (مثل خانه) تاسيسمي گردند. براساس مطالب بيان شده مي توان مسئله را اينگونه بيان نمود كهساخت و سازهاي معماري فضاي زندگي كودكان جامعه امروز ايران بسيار كمرنگ مي باشد و نيازمند توجه بيشتر است. در اصل محلهاي نگهداري كودكان فضاهاي كوچك، شلوغ، بي‌رنگ، يكنواخت،صرفا عملكرد گرا و تغيير كاربري يافته اي مي باشند كه فاقد طراحي مناسب ويژه كودكان هستند. واقعيت امر اين است كه فضاهاي آموزشي كودكان ما بيشتر، باعث از بين رفتن خلاقيت آنها مي‌شود. ، بي توجهي به تاثير كيفيت فضاي معماري در پرورش خلاقيت كودكان مانع ذوق وشوق كودك،براي ورود به آنها مي‌شود.اهميت آموزش و پرورشكودكان سبب مي شود كه كمبود چنين فضاهايي ملموس شده و توجه ويژه اي جهت طراحي مجموعه آموزشي مناسب، ويژه كودكان با عملكردي علمي، فرهنگي، تفريحي و پاسخگوي نيازهاي آن ها مد نظر قرارگيرد و به پر شدن اين خلاء كمك كند.

1-3 اهميت موضوع

اهميت اين موضوع به معناي اهميت كود

بازارهاي ايراني غالباً به شكل خطي و در امتداد مهم ترين راه و معبر شهري شكل مي گرفتند . بسياري از بازارها به تدريج ساخته شده و توسعه مي يافتند ، به همين دليل امتداد راسته آنها به پيروي از معابر ، غير مستقيم و ارگانيك بود . شمار اندكي از بازارها كه توسط حاكم يا افراد خيرخواه ساخته مي شدند ، مستقيم طراحي شده بودند . بدين ترتيب عناصر مختلف بازار به صورت طراحي شده يا بدون طراحي و برنامه ريزي شكل مي گرفتند  (سلطان زاده ، 1386: 36) .

عناصر اصلي بازار شامل راسته ، رسته ، دالان ، سرا يا خان ، خان بار ، يا كال انبار ، تيم يا تيمچه و قيصريه است . همچنين عناصر مورد نياز آن قهوه خانه ، شربت خانه ، چايخانه ، خوراك پزخانه ، مسجد و حمام مي باشد (معماريان ، 1382 : 123) .

2-3-1-راسته

راسته ها مسيرهاي اصلي بازارها به صورت موازي و يا متقاطع بودند . از تقاطع دو راسته اصلي بازار ، چهارسو يا چهارسوق به وجود آمده كه معمولاً سر آن را پخ مي كردند . در بعضي شهرها به دلايلي مانند سرماي هوا ، اين مسيرها طولاني تر مي شدند .

در چهارسوق بازار جهت حفظ انتظامات بازار ، مكاني به نام « تخت مير شب » يا  « تخت داروغه » ، به داروغه اختصاص داده مي شد . از چهارسوق هاي معروف بازارهاي ايران مي توان به چهارسوق اصفهان ، چهارسوق تهران ، چهارسوق شيراز ، چهارسوق يزد ، چهارسوق كرمان اشاره نمود . معماريان ، 1382 : 124 ) .

2-3-2-رسته

رسته به معني صنف است و در بخش هاي مختلف راسته اصلي شكل مي گرفته است ؛ مانند رسته ماهي فروشان ، گيوه فروشان و مسگرها . اين عنصر ، محيطي آزاد براي خريدار بوده است . رسته ها معمولاً روبروي هم نبوده و براي جلوگيري از شلوغي ، به صورت چهار راه ساخته نمي شده اند . رسته هايي مثل مسگرها ، به خاطر سر و صداي زياد آن ، دور از مشاغل ديگر شكل مي گرفتند ( پيرنيا ، 1382 : 124) .

2-3-3-دالان

درون دالان بر خلاف رسته ، در كنار جنس هاي مشابه ، جنس هاي مختلف ديگري نيز وجود داشته است . سه دالان ملك در بازار تهران از دالان هاي معروف هستند .

2-3-4-سرا يا خان ( كاروانسراهاي شهري )

سرا يا خان همان تجارت خانه بوده كه نمونه جنس از آنها تحويل گرفته شده و در جاهاي مختلف پخش      مي شد . سراها ، در فضايي بزرگ و در دو طبقه ساخته مي شدند . در طبقه بالاتر دفاتر تجار و در طبقه پايين انبارها و كارگاه هاي توليدي قرار داشت ( پيرنيا ، 1382 : 124) . به طور معمول سراهاي كاروانسراهاي شهري به سبب كاركرد تجاري و عمومي در راسته اصلي و فرعي بازار دايمي و در مواردي در نزديكي دروازه شهر قرار داشتند . شمار كاروانسراهاي هر شهر به صورت مستقيم به فعاليت هاي اقتصادي و تجاري آن شهر وابسته بود . در شهرهاي توليدي – بازرگاني بزرگ مانند اصفهان و تبريز ، تعداد زيادي كاروانسرا در امتداد بازار شهر ساخته شده بود در حالي كه شمار كاروانسراها در شهرهاي كوچك اندك بود ( سلطان زاده ، 1386 : 27 ) . حجره را مي توان مهم ترين فضاي سرا به شمار آورد كه همواره پيرامون حياط و در چهار جبهه آن طراحي و ساخته مي شد . در طراحي محل حجره ها غالباً به جهت هاي اقليمي و جغرافيايي چندان توجه نمي شد ، زيرا در هر سرا متناسب با مساحت زمين ، غالباً بيشترين شمار حجره ها مورد نظر بود . در بعضي از سراها ، يك طبقه زيرزمين براي انبار كردن كالاها وجود داشت . در برخي از آنها نيز فضاهايي براي انبار كردن كالاها در پشت حجره ها در نظر مي گرفتند . در شهرهاي بزرگ تمام يا قسمتي از طبقه فوقاني چند كاروانسرا به عنوان مهمان خانه مورد استفاده قرار مي گرفت ( سلطان زاده ، 1386: 3-4 ) .

2-3-5-خان بار يا كال انبار

خان بار ، محل انبار و كار بر روي كالاها بوده است . براي جلوگيري از ورود چهارپايان حامل بار به بازار حتي به وسيله چرخ و گاري ، اجناس از راهي موازي بازار به نام پس كوچه يا پشت كوچه در خان بارها خالي مي شده است .خان بار محوطه بزرگي در پشت سراها بود كه چند كارگاه دستي كوچك مثل كارگاه بسته بندي و انبار و يا عناصر مختلف يك جنس مثل گيوه ، رويه و تخت در آن جمع شده ، پس از آماده سازي به سرا برده مي شد (معماريان ، 1382 : 125) .

2-3-6-تيم و تيمچه

تيم و تيمچه مركز چند تجارت خانه مشابه بود كه آن را سرپوشيده مي كردند . از ميان تيم هاي زيباي ايران بايد از تيم بزرگ قم و يا تيمچه اميني كاشان نام برد ( معماريان ، 1382 : 125) .

2-3-7-قيصريه يا قيصرا

قيصريه به معني سراي دراز است  و محل كار صنعت گران و پيشه وران ظريف كار مانند زرگران ، گوهريان ، سوزن دوزان و بزازان بوده است . قيصريه ها در داشتند و سكوت آن اجازه مي داده است كه كارهاي هنري در آن انجام گيرد . از قيصريه هاي زيبا قيصريه قزوين ، قيصريه ابراهيم خان در كرمان ، قيصريه اصفهان ، قيصريه خان يزد و قيصريه وكيل شيراز مي باشد ( معماريان ، 1382 : 125) .

2-3-8-دكان

دكان ، متناسب با كالايي كه در آن عرضه مي شد ، شكل و ابعاد خاصي داشت . اغلب دكان هايي كه به خرده فروشان ، ريسمان فروشان و داروگران اختصاص داشت در دو طبقه بوده و بالاخانه آن براي آماده سازي كالا يا تنظيم دفتر استفاده مي شد . بعضي بازارها دو طبقه دكان داشتند و دكان هاي بالايي معمولاً به مشاغلي با مراجعه كننده كم اختصاص داشت . اجناس بر روي سكوهايي چيده شده براي فروش به نمايش در مي آمد      ( معماريان ، 1382 : 126) .

دانلود متن كامل پايان نامه مقطع ارشد معماري : طراحي مجتمع تجاري-تفريحي با رويكرد طبيعت گرايي با تاكيد بر سازواره هاي طبيعي

2-4- انواع بازار

بازارها بر اساس كاركرد ، كالبد و زمان شكل گيري آن به سه دسته كلي تقسيم مي شوند :

2-4-1-بازارها از لحاظ كاركرد

بازارها را از لحاظ كاركردي مي توان به سه گروه شهري ، روستايي و منطقه اي يا بين راهي طبقه بندي كرد :

• بازارهاي شهري : همه بازارهايي را كه حوزه كاركردي يا خدمات رساني آنها به شهر مربوط مي شده است را بازارهاي شهري مي نامند . بازار به عنوان يك فضاي فعال و پر تحرك بازرگاني-توليدي ، اساساً نهاد و فضايي شهري به شمار مي آيد ، زيرا به سكونتگاهي ، شهر گفته مي شود كه اقتصاد آن متكي به كشاورزي نباشد ؛ بلكه توزيع صنايع دستي و انجام فعاليت هاي خدماتي ، بخشي از فعاليت هاي مهم آن باشد ( سلطان زاده ، 1366:35) .
• بازارهاي روستايي : اقتصاد خانوارهاي روستايي در گذشته در بيشتر موارد نوعي اقتصاد خودكفا يا نيمه خودكفا بود و در روستاهاي كوچك جز يك يا دو فضاي كوچك تجاري–خدماتي هيچ مركز بازرگاني وجود نداشت . به همين سبب بيشتر روستاها فاقد فضايي به عنوان بازار بودند اما در برخي از روستاهاي كشور به علت ساختار اجتماعي–اقتصادي حاكم بر آن مناطق، بازارهايي در آنها شكل مي گرفت (سلطان زاده ، 1366: 37) .

طبيعت به عنوان كتاب باز آفرينش داراي هدفي غايي است كه به عنوان يك كل نشانه اي براي پي بردن به وجود لايزال الهي مي باشد . از اين رو قرآن به عنوان بالاترين و كاملترين مكتوبه الهي نذد بشر بر توجه و شناخت انسان از طبيعت تاكيد دارد و نحوه مواجهه انسان با طبيعت را تعيين مي كند . آيات « هو انشأكم من الارض » ( جاثيه ، 13 ) بر اين موضوع دلالت دارند كه انسان بايد طبيعت را در اختيار خود گرفته و در راستا و هماهنگي با اصول و قوانين حاكم بر آن حركت كرده و از آن بهره برداري نمايد . انديشمندان اسلامي نيز پيرو همين نگاه به بحث پيرامون طبيعت پرداخته اند و بيان داشته اند كه طبيعت همه چيز را با يك قصد طبيعي حركتمي دهد و قصد و هدف ، رسانيدن موجودات به نيكي و كمال است به شرطي كه موانعيسر راه طبيعت قرار نگيرد (نصر ،1377: 357) . در جدول زير خلاصه نظرات انديشمندان اسلامي درباره طبيعت بيان شده است .

قرآن كريم

• طبيعت كتاب تكوين الهي است ..........................................................................................نگاه آيه اي به طبيعت

416-359                                                                                                                       ابن سينا

• اعتقاد به وجود ........................................................................................وجود مطلق ، مبدا هستي طبيعت است

427-352                                                                                                                 ابوريحان بيروني

• ابوريحان بيروني جهان را حادث مي دانست......................قوانين طبيعت در تاريخ تغييرات فراواني را به خود ديده است

سده 4 هجري                                                                                                                   اخوان الصفا

• نفس كلي منشا تمام افعال در عالم هستي است .........................طبيعت علت همۀ تغييرات و تبديلات عالم تحت اقمر است

سده 7 و 8 هجري                                                                                                           حافظ و مولانا

• طبيعت گريزي .........................................كمال انساني رسيدن به آزادي و رهايي از قيد و بند طبيعت است

سده 11 هجري                                                                                                                    ملاصدرا

• جسمانيۀ الحدوث و روحانيۀ البقاء .............................................تكامل روحي نمي تواند با فاصله گرفتن از طبيعت فراهم شود

1358-1298                                                                                                              مرتضي مطهري

• هدفمندي طبيعت و حركت تكاملي آن به غايت..................... استفاده از برهان نظم و برهان هدايت براي بيان نظم طبيعت

1312                                                                                                                      سيد حسين نصر

• طبيعت واجد ماهيتي قدسي و معنوي است ....................................بشر در طبيعت همان چيزي را مي بيند كه خودش است

1312                                                                                                                 آيت الله جوادي آملي

• رابطه انسان با طبيعت تسخير است ، نه قسر و قهر .......... هر يك از موجودات خاصيت ويژه خود را دارند و انسان با شناخت آن خاصيت ، آن موجود را تسخير كرده است .

جدول3-2-آراء انديشمندان اسلامي و كتاب الله درباره طبيعت (محمود فيض آبادي : 1391 ، 29 )

دانلود متن كامل پايان نامه مقطع ارشد معماري : طراحي مجتمع تجاري-تفريحي با رويكرد طبيعت گرايي با تاكيد بر سازواره هاي طبيعي

با توجه به اهميت توسعه و نگراني حفظ زيست و جلوگيري از نابودي آن همه انسان ها بايد اين را دريابند كه پيشرفت و توسعه لازم است، روندي پايدار داشته باشد و از ثمرات آن نه تنها نسل هاي حاضر بلكه نسل هاي آينده نيز بهره مند شوند(ديرباز، 1380،ص 10). توسعه ي پايدار عبارت است از توسعه اي كه نيازهاي كنوني جهان را تامين كند. بدون آنكه توانايي نسل هاي آتي را در بر آوردن نيازهاي خود به مخاطره افكند و اين كه توسعه ي پايدار رابطه متقابل انسان ها و طبيعت در سراسر جهان است. نكته قابل توجه اين كه توسعه ي پايدار مفهومي شكلي يافته نيست، بلكه فرآينده دگرگوني رابطه ي سيستم هاي اجتماعي، اقتصادي، طبيعي و مراحل آن بيان مي كند(نظرزاده، 1387،ص 3). توسعه پايدار به عنوان مفهومي فراگير، ابعاد متفاوتي شامل: ابعاد اقتصادي، زيست محيطي، اجتماعي و فرهنگي دارد. به منظور آنكه توسعه در دراز مدت پايداري خود را حفظ كند وجود تعامل بين چهار بعد ذكر شده ضروري است(شمس السادات زاهدي و همكار، 1385) .

3-4-1-3- محيط پايدار

اكوسيستمي كه در محيط جريان دارد شامل روابط بين موجودات زنده، اعم از انسان ها، حيوانات، گياهان، عوامل جوي و...... مي باشد كه از پيدايش هستي تاكنون برقرار است. با گذشت زمان و استفاده بي رويه از سوخت هاي فسيلي و نيز تاثير عواملي چون آلودگي زمين و هوا و آب در اثر توليد گازها و زباله هاي شيميايي و..... اين اكوسيستم دستخوش تغييراتي شده كه نتيجه آن بر هم خوردن نظم موجود در طبيعت و محيط طبيعي است مانند: تغييرات ازون، منقرض شدن نسل بعضي از موجودات دريايي و زميني، پديده گرم شدن جهاني، تخريب زيستگاه هاي طبيعي و آلودگي هوا ...... اين موضوعات باعث مطرح شدن موضوع محيط زيست پايدار شد. با توجه به اينكه زيستن انسان ها اعم از كار، تجارت، سكونت، تحصيل و.... در محيط معماري انجام مي شود و تلاش بشر همواره بهتر زيستن است. بنابراين معماري به عنوان يكي از حوزه هاي پايداري محيط زيست مطرح شد تا از رهگذر توجه به طراح صحيح فضا، امكان هر چه بهتر زيستن بشر و نيل به هدف محيط زيست پايدار نائل گردد(كاظمي، محمد،1381،ص5).

براين اساس مي توان "محيط پايدار انسان ساخت "را اين گونه جمه بندي نمود"يك محيط كالبدي پايدار انساني به ساكنين خود در طول زمان كمينه مشكلات روانشناختي و فيزيكي را وارد مي كند- به طور مثال عدم تناسب فضاها با نيازها، خواست و يا الگوهاي رفتاري كاربران، نياز به تعمير، تعويض و يا نگهداري پر هزينه و....- كمينه ميزان منابع زمين، آب، خاك و سوخت (بسترهاي كلي جهت حل مشكل) را از محيط فراگير خود مي طلبد و در نتيجه كمترين بار محيطي را به محيط خود وارد مي آورد(مزيني،1376).

3-4-1-4- معماري پايدار

كاربرد مفاهيم پايداري و توسعه پايدار در معماري مبحثي به نام معماري پايدار را به‌ وجود آورده است.

كه مهم‌ترين سرفصل‌هاي آن را عناوين "معماري اكو - تك"، "معماري و انرژي" و "معماري سبز" تشكيل مي‌دهد.

بهترين مفهوم معماري پايدار اين است كه محيط مصنوع را با توجه به افزايش كيفيت زندگي حال و مرتفع ساختن نيازهاي آيندگان بسازيم(آذربايجاني و همكار،1382). بنابراين تعريف پايداري در معماري اين نيست كه صرفا بناهايي بسازيم كه شرايط اقليمي و مصرف انرژي پاييني داشته باشند بلكه نيازهايي ديگري نيز وجود دارد كه زندگي انسان ها با آن آميخته شده است. با توجه به اين مقوله معماريي را مي توان پايدار ناميد كه به نيازهاي اجتماعي فرهنگي، زيست محيطي و اقتصادي زمان خود پاسخگو باشد.

معماري پايدار - كه در واقع زيرمجموعه طراحي پايدار است - را شايد بتوان يكي از جريان‌هاي مهم معاصر به حساب آورد كه عكس‌العملي منطقي در برابر مسايل و مشكلات عصر صنعت به شمار مي‌رود. براي مثال، 50 درصد از ذخاير سوختي در ساختمان‌ها مصرف مي‌شود كه اين به نوبه خود منجر به بحران‌هاي زيست محيطي شده و خواهد شد. بنابراين، ضرورت ايجاد و توسعه هرچه بيشتر مقوله پايداري در معماري بخوبي قابل مشاهده است(آذربايجاني و همكار،1382).

3-4-2- ابعاد پايداري

توسعه پايدار به عنوان مفهومي فراگير، ابعاد متفاوتي شامل: ابعاد اقتصادي، زيست محيطي، اجتماعي و فرهنگي دارد.

3-4-2-1- پايداري اجتماعي در معماري

به طور كلي آنچه در معماري به عنوان پايداري اجتماعي مطرح ميشود  برگرفته از رويكرد اجتماعي-فرهنگي است كه در آن عامل اصلي شكل گيري فضاها نيروهاي اجتماعي و تعاملات است و در نهايت با فرهنگ همخواني پيدا مي كند و بستر لازم براي زندگي پايدار را فراهم مي كنند. در اين جاست كه براي پايداري و بهبود كيفيت فضايي رويداد هاي ديگري مانند حسن تعلق، عناصر هويت ساز و حسن مكان وجود دارند كه باعث تقويت اين موضوع مي شوند تا معماري و محيطي پايدار داشته باشيم (بذر افكن و همكار،1390).

در اين بين فضاها و نشانه هاي شهري به عنوان مكان هايي براي برقراري روابط اجتماعي و ايجاد مشاركت بين افراد زمينه را براي پايداري اجتماعي كالبد شهرها فراهم مي كند(پورجعفر و همكار،1383). اين فضاها با ارائه خدمات و آموزش هاي فرهنگي و مشاركت دادن مردم نقش موثري در پايداري و ماندگاري معماري دارند.

يان گل در كتاب خود ايده ي تبديل شهرها به مكان هايي براي مشاركت و درگير كردن مردم با فضاها اشاره مي كند. مكان هاي پر رونق و پرهيجان كه مردم از حضور در آن لذت ببرند(بذر افكن و همكار،1390،ص 6)

دانلود پايان نامه ارشد : بررسي معماري پايدار در زمينه هاي طراحي مسكوني

پايداري فرهنگي در معماري

وظيفه اصلي فرهنگ به نمايش در آوردن ايده هاي ذهني است. اين مسئله مي تواند به وسيله نمود عيني اشكال رخ دهد و در اين فرآيند معماري نقش اساسي پيدا مي كند و هر بنايي مي تواند به عنوان جزئي از يك فرهنگ، انديشه ايي را از طريق كالبد و فضا به جامعه منتقل كند (گروتر،98). بعد فرهنگي معماري روي حفظ و نگه داري گونه هاي فرهنگي موجود و استمرار داشتن الگوهاي فرهنگ تمركز دارد. اين بحث مي تواند در استفاده مجدد از تكنيك هاي سنتي ، تاثيرپذيري از گونه هاي بومي و الگوهاي بومي و الگوهاي زندگي و سكونت بسط داده شود. اين نگرش اغلب در جهان انكار مي شود و بيشتر معماران امروزي به دنبال طرح هاي مدرن و بي هويتي هستند كه فاقد ارزش هاي فرهنگي افراد است(senim kultur، 2012،3).

در اين ميان معماراني همچون حسن فتحي و چارلزكورا در مصر و هند فعاليت هاي مناسبي در اين زمينه انجام دادند. در طراحي روستاي جديد گورنا حسن فتحي روي استفاده از متريال ها، تكنيك هاي بومي، حساسيت نسبت به مسائل آب و هوايي، خلق عرصه هاي عمومي، خصوصي و نيمه عمومي و از همه مهمتر خلق فضاهاي باز با حال و هواي معماري بومي تمركز داشت. معمار اين پروژه به دنبال تغيير طرز تفكر مردم نسبت به اهالي روستا و سابقه ي بد تاريخي آن ها بود. بنابراين حسن فتحي با مشاركت دادن مردم در ساخت هويت از دست رفته و بهره گيري از مفاهيم معماري سنتي و نيازهاي امروزي، روستاي جديد را طراحي كرد. معمار هندي چارلزكورا در طراحي آپارتمان كانچانجونگ ضمن خلق تيپ هاي ساختماني متنوع و دوبلكس تراس هايي را طراحي كرد كه يادآور ايوان خانه هاي سنتي و باغ هاي هندي است.

شكل 3-1- چارلزكورا آپارتمان كانچانجونگ[1] – حسن فتحي روستاي جديد گورنا[2]

3-4-2-3- پايداري زيست محيطي در معماري

در تعاريف مطرح شده براي پايداري محيطي در ارتباط با معماري، بيشتر روي سازگاري با محيط زيست و طول عمر بنا تاكيد مي شود. اما نبايد ناديده گرفت كه معماري به عنوان يك پديده اي كه زاده تفكرات انساني است و براي آسايش و آرامش او بوجود مي آيد و به او ياد مي دهد كه چه طور با پيرامون خود ارتباط برقرار كند. معماري با خلق فضاها و دادن خدمات ، آموزش هاي لازم در ارتباط با حفظ محيط زيست و مشاركت دادن افراد در فرايند پايداري مردم را تحت تاثير قرار مي دهد.

معماري پايدار اين حقيقت را بيان مي كند كه ما مي توانيم با دسترسي به منابع طبيعي، پديده اي را بيافرينيم كه پاسخگوي نياز زندگي ما باشد (ضيابخش،1388،ص4). البته استمرار آن در جامعه نيازمند فرهنگ سازي و آموزش افراد است و اين آموزش بايد از طريق فضاهايي باشد كه معماري براي آن ها خلق مي كند.

3-4-2-4-  پايداري اقتصادي در معماري

معماري زماني به پايداري نزديك مي گردد كه در زمينه ي استفاده از منابع تجديد شونده و انرژي، استفاده از تكنولوژي هاي نوين ساختماني مطابق اصول پايداري ، بهره گيري از مصالح بوم آورد و هماهنگي با محيط در يك سيستم مديريت منظم و هماهنگ به كارآيي بالا دست پيدا كند (رئيسي،1384،ص3). در اين زمينه معماراني همچون رنزو پيانو و نورمن فاستر فعاليت مي كنند. رنزو پيانو در طراحي مركز فرهنگي ژان ماري تجيبائو به دنبال درك محيط و ارتباط پايدار با آن است و اين را در انتخاب مصالحي مثل چوب و استفاده از بادهاي تند و فرم هاي برگرفته از فرهنگ بوميان آنجا نشان مي دهد. مسئله اقليم اين بنا بر طبق الگوهاي سنتي اين منطقه حل شده است. سازه هاي اين بنا طوري طراحي شده اند كه در برابر هر رخداد اقليمي، به ويژه طوفان هاي گرمسيري تاب آورده اند. در طراحي برج هرست در نيويورك توسط نورمن فاستر، طراح علاوه بر برقراري ارتباط بين معماري قديم و جديد اين بنا توانسته تا مقدار زيادي مصرف انرژي و هزينه ساخت را از طريق استفاده از فولاد هاي بازيافت شده پايين بياورد.

شكل 3-2-  نورمن فاستر برج هرست- رنزو پيانو ماري تجيبائو[3]

3-4-3- اصول معماري پايدار

برخي بناها داراي ويژگي ها و خصوصياتي هستند كه آنها را در زمره ي بناهاي پايدار قرار مي دهد، اصولي كه بايد رعايت شود تا يك بنا به عنوان يك معماري پايدار طبقه بندي شود، عبارتند از(دونالدواتسون،1372):

اصل اول حفظ انرژي: بنا بايد طوري ساخته شود كه با اقليم و منابع انرژي موجود در محل احداث هماهنگي داشته و كار كند.

اصل دوم هماهنگي با اقليم: بناها بايد طوري طراحي شوند كه با اقليم و منابع انرژي موجود در محل احداث هماهنگي داشته و كار كند.

اصل سوم كاهش استفاده از منابع جديد مصالح: ساختمان ها بايد به گونه اي طراحي شوند كه ميزان استفاده از منابع جديد را تا حد ممكن كاهش داده و در پايان عمر مفيد خود براي ساختن بناهاي جديد، خود به عنوان منبع جديد به كار روند.

اصل چهارم برآوردن نيازهاي ساكنان: در معماري پايدار برآوردن نيازهاي روحي و جسمي ساكنان از اهميت خاصي برخوردار است.

اصل پنجم هماهنگي با سايت: بنا بايد با ملايمت در زمين سايت خود قرار گيرد و با محيط اطراف سنخيت داشته باشد.

اصل ششم كل گرايي: تمام اصول معماري پايدار بايد در يك پروسه كامل كه منجر به ساخته شدن محيط زيست سالم ميشود تجسم يابد.

3-4-4- طراحي پايدار

مفهوم طراحي پايدار‌يك مفهوم عام بوده و در بسياري از زمينه‌ها از جمله معماري، طراحي گرافيك، كشاورزي، ماشين‌آلات وهرآنچه كه با محيط زندگي انسان سروكار دارد، به كاربرده مي‌شود.

شايد بتوان هدف از اين نوع طراحي را كاهش آسيب‌هاي محيطي، به حداقل رساندن مصرف منابع انرژي و هماهنگي هرچه بيشتر با طبيعت دانست. به معناي ديگر، فلسفه طراحي پايدار، پشتيبان و مشوق نگرش‌ها و تصميم‌هايي است كه درهرمرحله از طراحي، ساخت و سپس مصرف، تاثيرات منفي بر محيط زيست و سلامت استفاده‌كنندگان را نيز در نظرگرفته باشد(جودت، 1382،ص2).

3-4-5- اصول طراحي پايدار

اين نوع طراحي از اصولي خاص تبعيت مي‌كند كه رعايت آنها ضروري است: مديريت منابع انرژي، طراحي با قابليت بازگشت به چرخه زندگي، طراحي براي انسان(جودت، 1382،ص8)

• صرفه جويي در منابع
• طراحي براي بازگشت به چرخه زندگي
• طراحي براي انسان
• كه هركدام آنها استراتژي‌هاي ويژه خود را دارند.
• شناخت و مطالعه اين تدابير، معمار را به درك بيشتر از محيطي كه بايد طراحي آن را انجام دهد، مي‌رساند.

3-4-6- صرفه جويي در منابع

اصل صرفه جويي در منابع[4] از يك سو به بهره‌برداري مناسب از منابع و انرژي‌هاي تجديدناپذير مانند سوخت‌هاي فسيلي، در جهت كاهش مصرف مي‌پردازد و از سوي ديگر به كنترل و به كارگيري هرچه بهتر منابع طبيعي به عنوان ذخايري تجديد پذير و ماندگار توجه جدي دارد.

دانلود پايان نامه ارشد : بررسي معماري پايدار در زمينه هاي طراحي مسكوني

به عنوان مثال، يكي از منابع سرشارو ناميرا، انرژي حاصل از نور خورشيد است كه امروزه توسط تكنولوژي فتوولتاييك براي فراهم كردن آب و برق مصرفي در ساختمان، از آن استفاده مي‌شود.

براي كنترل منابع، سه نوع استراتژي مي‌تواند مورد توجه قرارگيردكه شامل حفظ انرژي، حفظ آب و حفظ مواد است. همان گونه كه مشاهده مي‌شود، تمركز براين سه منبع، به دليل اهميت آنها در ساخت و اداره ساختمان است

[1] www.ArturArch.com

[2] www.fasletaze.com

[3] www.ArturArch.com

[4] Economy of Resources

طراحي براي بازگشت به چرخه زندگي

اصل طراحي براي بازگشت به چرخه زندگي [1] دومين اصل از معماري پايدار است و بر اين فكر و يا نظريه استوار شده است كه ماده از يك شكل قابل استفاده تبديل به شكل ديگري مي‌شود، بدون اينكه به مفيد بودن آن آسيبي رسيده باشد.

از سوي ديگر به‌واسطه اين اصل، يكي از وظايف طراح، جلوگيري از آلودگي محيط است.

اين نظريه براي رسيدن به اين منظور در سه مرحله، ساختمان را مورد بررسي قرار مي‌دهد. اين مراحل به ترتيب عبارتند از:

مرحله پيش از ساخت، مرحله در حال ساخت و مرحله پس از ساخت.

بايد توجه داشت كه اين مراحل به يكديگر مرتبط بوده و مرز مشخصي بين آنها وجود ندارد. براي مثال، مي‌توان از مواد بازيافتي در مرحله پس از ساخت يك ساختمان به عنوان مصالح اوليه در مرحله ساخت ساختماني ديگر استفاده كرد.

3-4-8- طراحي براي انسان

اصل طراحي براي انسان[2] ، آخرين و شايد مهمترين اصل از معماري پايدار است. اين اصل ريشه در نيازهايي دارد كه براي حفظ و نگهداري عناصر زنجيره‌اي اكوسيستم لازم است كه آنها نيز به نوبه خود بقاي انسان را تضمين مي‌كنند.

اين اصل داراي سه استراتژي نگهداري از منابع طبيعي، طراحي شهري-طراحي سايت و راحتي انسان است كه تمركزشان بر افزايش همزيستي بين ساختمان و محيط بيرون از آن و بين ساختمان و افراد استفاده كننده از آنهاست.

در واقع مي‌توان گفت كه براي رسيدن به معماري پايدار، طراح بايد اين مراحل و اصول را كه تعريف كننده يك چارچوب اصلي براي طرحي پايدار است را در طرح خود لحاظ و برحسب مورد تركيب و متعادل كند.

3-4-9- ارائه راهكارهاي موردي طراحي

1)      به حداكثر رساندن آسايش انسان به واسطه انجام : جذب نور روز، منظر دلپذير، كيفيت مناسب هوا، عايق صوتي مناسب، كنترل مناسب دما، كنترل دلخواه رطوبت، مراقبت هاي موثر كيفيتي و پيش بيني هاي لازم ايمني، كنترل مناسب انساني ..........

2)      برنامه ريزي كارآمد جهت: سيلان و تحرك مناسب مصرف كنندگان در فضا، ايجاد امنيت قابل تحقق، سهولت در انصباق و تغيير پذيري، قابليت پاسخگويي در برابر خواسته ي مصرف كنندگان، درهم آميختگي سازه ساختمان با تاسيسات......

3)      طراحي براي تغيير توسط: طراحي ساده و مدولار كه خود بتواند با توسعه و افزايش نيازمنديها وفق دهد، ايجاد سهولت جهت تغيير نقشه و كاركردها در درون بنا ..........

4)      به حداقل رساندن فضاهاي قابل استفاده توسط: تقليل مساحت باغچه ها در داخل ساختمان، حداقل نمودن فضاي كانال كشي هاي هوا، حداكثر نمودن در هم آميختگي عناصر سازه اي و تاسيساتي، برطرف نمودن ضرورت سقف كاذب در ساختمان.

5)      به حداقل رساندن هزينه هاي جاري براي انرژي: با استفاده از حداكثر انرژي هاي مجاني مانند نور روز، گرماي خورشيد، باد .......، كنترل تغييرات دما، عايق كاري حرارت مناسب، روش هاي موثر و مناسب كنترل و نظامهاي كارآمد ساختماني و بكارگيري گياهان ...........

6)      به حداقل رساندن هزينه ي احداث ساختمان توسط: تقليل فضاهاي تاسيساتي و موتورخانه، تقليل پيچيدگي در فضا و عناصر خدماتي، هماهنگسازي سازه و عناصر خدماتي، استفاده از سازه كارآمد.......

7)      تقليل هزينه نگهداري ساختمان توسط: استفاده از مصالح با دوام، تجهيزات با عمر زياد، سيستم هاي كنترلي محيطي ساده و قابل اطمينان، دسترسي مناسب براي نگهداري و تعميرات .......

8)      حفاظت و ارزش بخشيدن ارزش هاي طبيعي به واسطه: در هم آميختگي با طبيعت وحشي و حيوانات و توجه به پايداري كليه ميكرو ارگانيسمها، توجه به شرايط سبز، جمع آوري آب باران و بازيافت آب شيرين، بازيافت موثر از فاضلاب و به كارگيري آن .........

با توجه به طرح اهداف طراحي پايدار، شاخصهاي كليدي در اهداف طراحي پايدار محيطي از قرار ذيل مي باشد:

1)      اجتناب از كليه مواد شيميايي كه در ساخت و استفاده به لايه ازون صدمه مي رساند.

2)      جايگزيني مصالحي كه به تدريج فرسوده مي شوند و در محيط آلودگي ايجاد مي كنند.

3)      طراحي براي حداكثر استفاده از نور روز حتي در مكانهايي كه معمولا محدوديت دارند.

4)      به كارگيري امكانات، براي تهويه طبيعي در چارچوب يك برنامه كلي تنظيم شرايط محيطي كه انرژي را به حداقل رسانده و آسايش را به حداكثر سوق دهد .

5)      بهترين استفاده از شيوه هاي انفعالي انرژي خورشيدي براي دريافت گرما و سرما در اغلب اوقات.

6)      اطمينان از روش هاي كنترل ساده و غيره پيچيده در ساختمان.

7)      يافتن شيوه ها و موقعيت هايي در بستر طرح كه بتوان در آن انرژي الكتريكي بدست آورد.

8)      شناسايي استعدادهايي كه بتوان از حرارت زمين بهره مند شد.

9)      حداقل سازي مصرف آب، تصفيه فاضلاب و به كارگيري مجدد آن.

10)    حداقل سازي از دست دادن آب باران با تقليل محوطه سازي با مصالح سخت و توجه به روشهاي جمع آوري مناسب آب.

11)    ايجاد محيط مطبوع خارجي توسط به كارگيري سايبان براي مناسب سازي تابش تابستاني و افزايش رطوبت نسبي در صورت لزوم.

12)    بهترين استفاده از مصالح قابل بازيافت و يا قابل بازسازي.

3-4-10- ارائه راهكارهايي جهت كاربردي كردن ويژگي هاي توسعه و طراحي پايدار در امر ساخت و ساز(مداحي و همكارانش):

1)  جهت مند كردن يارانه ها:

اختصاص يارانه ها در بودجه عمومي كشور به مسائل و راهكارهايي كه زمينه عمومي جامعه را در به انجام رساندن نكات حائز اهميت طراحي پايدار فراهم كند.

2)  انجام سياست هاي تشويقي و تنبيهي:

• تشويق استفاده از اجزاء مناسب مانند درب و پنجره و بازشوهاي دو جداره، عايق هاي حرارتي و ...... همچنين حمايت از تكنولوژي هاي جديد جهت بهينه سازي مصرف انرژي و استفاده از انرژي هاي تجديد پذير (مانند باتري هاي خورشيدي، سيستم هاي هوشمند كنترل و ...) از طريق اعطاي وام هاي كم بهره جهت حمايت از اين صنايع و تلاش براي ارائه راهكارهايي جهت رونق بازار اين گونه عناصر و تكنولوژي ها
• در ارتباط با گروه هاي مهندسي مشاور، حمايت مالي و اعتباري در سطح كشور و حتي بين المللي از مشاوريني كه طراحي آثار خود را هر چه بيشتر با مدنظر قرار دادن نكات طراحي پايدار انجام مي دهند. همچنين ارجاع بيشتر كارها به اين گونه از مشاورين و با اختصاص امتيازات خاص هنگام ارائه كار
• برگزاري مسابقات معماري در مناطق مختلف كشور و با موضوعات متفاوت (بخصوص با تاكيد بر مسكن) با توجه به ويژگي هاي طراحي و معماري پايدار جهت كشف انواع راهكارهاي بوم شناسي (ويژگي هاي بوم شناختي بستر در يك نگاه كل نگر در هر منطقه) براي ارائه الگوهاي مناسب و راهكارهاي قانوني به دستگاههاي نظارتي جهت كنترل امر ساخت و ساز
• در ارتباط با پيمانكاران و انبوه سازان ارائه وام كم بهره و ارزان، همچنين ارائه دادن تكنولوژي هاي جديد و عناصر مناسب و ارائه اعتبارهاي حقوقي و امتيازهايي هنگام ارجاع كار در مناقصه ها به پيمانكاراني كه در اجراء اسلوب طراحي معماري پايدار را رعايت كنند.
• وضع سياستهاي تنبيهي براي كارفرمايان و پيمانكاران و حتي مشاوراني كه با عدم توجه به اين نكات در امر ساختمان زمينه هاي روز معماري پايدار را متزلزل مي كنند مانند اخذ جريمه يا حذف امتيازها براي مشاورين و پيمانكاران و يا به عنوان مثال كنترل ميزان مصرف ساختمان ها كه در صورت افزايش ميزان مصرف اخذ جريمه از كارفرما و يا حتي خراب كردن بنا و ......(مديريت بعد از ساخت و كنترل كيفيات آن) از راههاي بازدارنده است.

3)  مديريت پروژه و طرح:

از طريق انتخاب عامل چهارمي بر نحوه اجراي اين نكات و راهكارهاي ابتكاري نظارت داشته باشد. همچنين توجه به مديريت انرژي انساني در امر ساختمان سازي از طرح تا انتهاي اجرا و تاييد طراحها به خصوص در زمينه ويژگي هاي طراحي پايدار از طرف اين دستگاه هاي نظارتي (مثلا عامل چهارم) و همچنين صدور شناسنامه براي ساختمان هايي بر اساس توجه به اين معيارهاي طرح شده بعد از كنترل هاي دقيق.

4)  نظارت و كنترل:

سازمان هايي مانند پليس ساختمان و يا دستگاه هاي نظارتي در امر ساخت و ساز در اجراي ساختمان بر اساس ويژگي هاي طراحي پايدار نظارت كامل داشته و برخورد قاطع در صورت عدم رعايت اصول داشته باشند(مانند پلمپ كردن ساختمان، تخريب و ......).

5)  طرح انرژي هاي جايگزين و رواج تكنولوژي ها و مصالح و الگوهاي جديد:

• استفاده از انرژي خورشيد از طريق استفاده ار باتري هاي خورشيدي و يا ساخت و توسعه نيروگاه هاي خورشيدي در مناطقي كه آفتاب مناسب دارند.
• استفاده از انرژي باد از طريق نيروگاه هاي بادي (مانند نيروگاه بادي در نيشابور).
• استفاده از نيروگاه هاي زمين حرارتي(در اردبيل).
• استفاده از سيستم هاي پيشرفته كنترل هوشمند كيفيات آسايش.
• استفاده از مصالح قابل بازيافت.
• استفاده از عايق هاي حرارتي در بدنه ها و سقف ها.
• استفاده از بازشوهاي دوجداره و درزگيري مناسب تمام منافذ.
• استفاده از فيبرهاي نوري جهت انتقال روشنايي به داخل.
• بهره گيري از آب هاي استفاده شده و تصفيه مجدد آن جهت استفاده به عنوان آب غير قابل شرب.
• جمع آوري فاضلاب ها و استفاده از گازهاي متصاعد شده ار آن جهت تامين انرژي از طريق منابع سپتيك.
• معرفي و استفاده از تكنولوژي ها و الگوهاي موفق مانند نماهاي دو پوسته و.....
• حمايت از ابتكارات و نوآوري هايي كه در سطح كشور و جشنواره ها ارائه مي شود.

6) ايجاد رنگ تعلق و افزايش مشاركت اجتماعي:

اهميت به حضور روانشناسان و جامعه شناسان و تاثير تحقيقات آنان جهت اعمال در پروژه ها در مشاورين و ارائه راهكارهايي جهت افزايش حضور و همچنين تشويق مديريت مشاركتي با حضور مردم مانند تشكيل شوراي محله و يا حتي نظر خواهي از ساكنان و كاربران جهت اعمال نظر در روند شكل گيري طرحها و يا بهره گيري از راهكارهاي شهرسازي مانند ايجاد فضاي شهري مناسب جهت افزايش تعامل افراد و .......

7) آموزش و فرهنگ سازي: از طريق

• تاسيس رشته هايي كه به صورت تخصصي به عنوان رشته هاي بينابين، به اين اصول بپردازند مانند معماري و انرژي
• گنجاندن واحدهاي درسي يا سرفصل در دروس مرتبط با امر ساخت و ساز در رشته هايي مانند معماري و شهرسازي( مانند اقليم و معماري، انرژي و معماري، طراحي معماري بر اساس معماري پايدار).
• ارائه دروس اختياري در سطح آموزش عالي و حتي سطوح پايين تر آموزش جهت افزايش حساسيت نسلهايي كه آينده را شكل مي دهند.
• پخش، آگهي ها و برنامه هاي تلويزيوني و بروشورهايي كه سطح حساسيت جامعه نسبت به اين اصول بالا مي برد.

•           تشويق به افزايش مشاركت از طريق رويكرد به اجتماع و ايجاد فضاهاي مشاركتي و جمعي يا تجمع نمودن فضاها جهت بهره گيري جمعي هرچه بيشتر از توان بالقوه اي كه در حركت هاي جمعي نهفته است و همچنين كاهش هزينه ها

[1] Life Cycle Design

[2] Humane Design

دانلود پايان نامه ارشد : بررسي معماري پايدار در زمينه هاي طراحي مسكوني

فضاهاي درماني فضاهايي هستند كه به تدريج از گذشته تا به امروز براي تداوم حيات و حفظ بقاي انسان­ها در تاريخ زندگي بشر پديدار گشته اند كه همواره در طول تاريخ تكامل يافته و به شكل امروزين خود در خدمت بشر و از نيازهاي جوامع انساني هستند.

طبيعتاً توسعه دانش و علوم پزشكي با تكامل و پيشرفت فضاهاي درماني همگام بوده و در طول تاريخ اين دو مقوله هرگز جدا از يكديگر نبوده اند.

دانش پزشكي و موضوع درمان از پرسابقه ترين علوم بشري است كه به علت پيوستگي و قرابت آن با  حيات انساني و نياز و تمايل انسان به بقا از پديده هايي است كه به طوري كه قراين تاريخي از وجود سه مدرسه متفاوت براي درمان بيماران، در سال 9500 قبل از ميلاد، در آتلانتيس حكايت مي­كند.

(Malkin. J. 1992)

بررسي تاريخي، ريشه­هاي علم طب را در مذهب ها، سنت ها، اسطوره ها و آداب و رسوم جوامع گوناگون مي يابد كه طبيعتاً روش هاي درماني در ميان ملل مختلف متفاوت بوده است.

پزشكي به عنوان بخشي از نياز انسان سابقه اي بس طولاني دارد مدارك تاريخي، تحولات مربوط به امر پزشكي در بابل 6000 سال قبل را نشان مي دهد همچنين از نظر لغوي كاربرد كلمه "Hospital" به معني بيمارستان به قرون وسطي بر مي گردد.

پس از انقلاب صنعتي با رشد و توسعه شهرها و افزايش روزافزون جمعيت نياز به بيمارستان ها بيش از پيش احساس شد. در اين بازه كشف ميكروب (در سالها قبل از كشف آنتي بيوتيك) و مسأله مسري بودن آن و كشف مساله از بين رفتن باسيلها در اثر تابش نور خورشيد و هواي تميز تأثير بسزايي در نگرش طراحي فضاهاي درماني داشته است (ميرزازاد، 1386).

بيمارستان­ها در قرن 19 مشكلات فراواني داشتند. فلورانس نايتينگل در سال 1859 در اين­باره مي­نويسد كه ميزان مرگ و مير بيماران در بيمارستان اصلي شهر بسيار بيشتر از ساير مكانهاست چرا كه در طراحي آن به عنوان هوا، نور و تهويه كه نقش مهمي در بهبود بيماران دارند بي توجهي شده است. او پيشنهاداتي را در مورد طراحي بخشها ارائه دده است كه شامل ارتفاع زياد اتاقها، پنجره هاي بزرگ و سيستم تهويه مناسب مي باشد. بيمارستانهاي جديدتر قرن 19، ساختمانهاي ساده و بدون تزئيناتي بودند كه خوب تهويه مي شدند و بيماران مي توانستند باغ بيمارستان را از پاويونها مشاهده كنند. در مقابل در اواخر اين قرن رويكرد به سمت عملكردگرايي و تكنولوژيهاي جديد تغيير كرد و كيفيات محيط كه مي توانست سطح درمان را ارتقاء بخشد مورد غفلت واقع شد. (ليتكوهي،1387،ص 124)

«در ابتداي قرن بيستم ،سلامت ،تناسب اندام و مراقبت از جسم و روان در ميان دغدغه هاي اصلي جوامع پيشرفته قرار گرفت.از آن زمان تا به امروز بيمارستان ها در امكانات پيشرفته ،تخصصي و چند عملكردي فراواني توسعه يافتند . در طول دهه 1960 و اوايل دهه 1970 ، زماني كه علم بر همه چيز تسلط يافته بود ،ديدگاه غالب اين بود كه ماشين بهداشت و درمان مي تواند هر كاري انجام دهد و بيماران تنها در نقش يك شيئ بودند . نتيجه منطقي ريال توسعه مشهود ساختمان ها بود. اواخر دهه 80 ميلادي ،تحولي عظيم در ديدگاه عمومي به سلامت و بهداشت رخ داد ؛ تمركز دوباره بر بيمار به عنوان محور اصلي در طراحي فضاهاي بهداشتي- درماني .نارضايتي عمومي ناشي از تجربه هاي تلخ در بيمارستان هاي عظيم الجثه منجر به مطالبه فضاهايي با كيفيت هاي انساني بالاتر گرديد .بناهاي درماني در جهت پاسخگويي به نيازهاي مختلف درماني بشر رشد و پيشرفت روز افزوني داشته است .توسعه سريع دارويي و تكنولوژي در بخش سلامت از يك سو . تغييرات جمعيتي از سوي ديگر ،سبب شد بيمارستان هاي جامع كه محصول ديدگاه تكنيكي صرف به موضوع سلامت بود ، با شبكه هاي جايگزين شود كه تمام حوزه هاي مرتبط با سلامت را پوشش مي دهد ؛ موسسات محلي كوچك كه روز به روزبه سمت هر چه تخصصي تر شدن ارتقا مي يابند .همراه با پيشرفت تكنولوژي در قرن بيستم ، علاوه بر جنبه هاي درماني و جنبه هاي رفاهي ،به مسائلي از قبيل پايداري ،انرژي ،سايت ،منظر ،طبيعت و ... توجه بيشتري شد .» (طالبيان، آتشي، نبي زاده،1392،ص9 )

دانلود پايان نامه  مركز درماني و حمايت از كودكان سرطاني بارويكرد معماري سبز

4-9-3 . اجراي موسيقي درماني

Sheri L. Robb در زمينه راهكارهاي اجرايي موسيقي درماني براي كودكن، راهنمايي را براي موسيقي درمانگران تدوين كرده و سه عامل مهم براي موثر بودن موسيقي درماني را در آن ساختار، استقلال و مشاركت بر شمرده است:‌

ساختار شامل چگونگي برقراري ارتباط با كودك مي باشد كه مي بايست به وضوح اهداف، نتايج و انتظارات او را مشخص سازد. استقلال زمينه را براي ايجاد حس آزادي كه لازمه برقراري ارتباط مناسب بين درمانگر، كودك، خانواده او و كادر درمان مي باشد را فراهم مي كند. شركت اطرافيان كودك در اين فرآيند به او نشان مي دهد كه اين رو درمان، فرآيند اي جالب،‌ جذاب و مطابق با نيازهاي او مي باشد لذا اجراي موسيقي زنده بسيار بيشتر از موسيقي ضبط شده نتيجه بخش مي باشد چرا كه برقراري ارتباط مناسبتري در آن اتفاق افتاده و انگيزه فعالانه بيشتري براي ديدن، فهم، شنيدن و لمس آلات موسيقي نسبت به وقتي كه بيمار شنونده منفعل باشد، ايجاد مي كند. در برخي از موارد موسيقي ممكن است باعث به خاطر آوري خاطرات بد گذشته شود لذا موسيقي درمانگر بايد متوجه اين مسئله بوده و همواره در جهت دهي كودك به سمت احساسات مثبت تلاش كند. با اينحال اگر موسيقي درماني در كنار ساير درمانها به كار گرفته شود آثار سوء و عوارضي نخواهد داشت

5 اصل اساسي در اجراي موسيقي درماني در بيمارستانها شامل موارد زير مي گردد:

1- موسيقي به اشكال مختلف بر افراد اثر مي گذارد كه باتوجه به سن، تواناييهاي تطابقي، روحيه، حالت فيزيكي و روحي و تجربه هاي زندگي آنها متفاوت مي باشد لذا در انتخاب نوع موسيقي مي بايست دقت خاصي مبذول شود.

2- موسيقي آشنا و موسيقي كه توسط فرد انتخاب شده باشد، تاثير مثبت بيشتري بر او خواهد داشت.

3- انتخاب و استفاده از موسيقي در بيمارستان مي بايست آگاهانه صورت گيرد.

4- موسيقي پس زمينه مي تواند تاثير مثبت يا منفي بر صداي زمينه داشته باشد.

5- كيفيت نامناسب اجراي موسيقي، مزيتهاي آن را محدود مي كند.

در اجراي اين طرح مي بايست به نكات زير توجه شود:‌

در نظر گرفتن تنوع موسيقي و ترجيحات بيماران، قراردهي منابع پخش صدا در مكانهاي مختلف اتاقها، سنجش مرتب وضعيت موسيقي و قطع آن در صورت نامناسب بودنع توجه به نتايج مضر شنيدن موسيقي با صداي بلند براي بيماران نظير بيماران بخش تومور و خون.

4-10 . بازي درماني

بازي يكي از بخشهاي اساسي زندگي كودك به شمار مي رود كه بين او و محيط اطرافش ارتباط برقرار مي كند. بازي چه در حالت عادي و چه در بازي درماني حالت سرگرمي داشته، وسيله اي براي ارتقاء و رشد مهارتهاي جديد در كودك و افزايش ميزان ارتباط او با اطرافين مي باشد. از آنجا كه كودكن به ندرت خود به خود به بيان احساساتشان مي پردازند، بازي درماني وسيله مناسبي است تا آنان از طريق اسباب بازيها و وسايل بازي كه انتخاب مي كنند، داستانها و تفكرات خود را بيان كنند. در مجموع بازي درماني به مجموعه اي از روشهاي درماني اطلاق مي گردد كه همگي بر گونه اي بازي تاكيد دارند. در بازي درماني هدايت نشده، كودك كاملا آزاد بوده و تنها برخي عوامل كه براي او ايجاد خطر مي كنند، از او دور نگهداشته مي شوند. در اين محيط آزاد كودك احساس امنيت و آزادي كرده و بدون ترس از قضاوت، افكار يا احساسات ديگران اجازه مي يابد تا آزادانه و صادقانه تجربيات درونيش را بروز دهد كه اين اولين گام جهت تغيير و درمان مي باشد براي كودكان نماي شاحساسات بسيار آسانتر از سخن گفتن درباره آنها مي باشد. به عنوان مثال كودكان داستانهاي خود را بارها تكرار مي كنند و هر بار يكي از اجزاي آن را تغيير مي دهند چرا كه آنان با اين روش احساس مي كنند كه بر احساسات و گفتارشان تسلط دارند كه نتيجه آن احساس كنترل و شناخت بيشتر كودكان از خود مي باشد كه تواناييهاي تطابقي آنان را افزايش مي دهد. بازي درمانگران زبان بازي را آموخته اند و مي دانند چگونه از اين طريق با كودك ارتباط برقرار كرده و باعث افزايش حس اعتماد به نفس كودك شوند. آنان با توضيح بازي كودك برايش، احساسات او را نامگذاري كرده و به اين صورت روش بيان شفاهي احساسات را به كودك مي آموزند. گاهي نيز با شركت در بازي، كودك را به نحوي هدايت مي كنند كه به اجراي نقش درست تري بپردازد و ناخودآگاه روش كودك را تغيير مي دهند.

- بازي

نتايج و اثرات بازي را مي توان در چهار دسته زير تقسيم بندي كرد:

- شناخت محيط و تسلط بر آن

- برقراري تماسهاي اجتماعي (تربيت جمعي كودك)

- كسب مهارتها، بدست آوردن اطلاعات جديد و شناخت تواناييهاي خود (نقر آموزشي بازي)

- رهايي از نگرانيها و فشارهاي محيطي از طريق بروز و بيان عواطف (نقش درماني بازي)

4-10-1. سير تكامل بازيها

در سنين آغاز كودكي بازي عبارت از يك سري حركات ساده و اتفاقي مي باشد كه با افزايش سن و رشد ذهني كودك فرآيند آن نيز پيچيده تر مي گردد. بازي با اسباب بازيها از سالهاي نخست كودكي آغاز شده و در 7 و 8 سالگي به اوج محبوبيت خود مي رسد. با ورود كودك به مدرسه گرايش او در مورد بازي به تدريج تغيير مي يابد بطوريكه بازيهاي كودك در سالهاي اول و دوم دبستان از سويي در بردارنده خصوصيات بازيهاي كوكان خردسال بوده و از سويي برخي مشخصات بازيهاي بزرگترها را نيز در خود دارد. كودك در اين دوره ابتدا به بازيهايي كه با فعاليت بدني و خصوصا دويدن همراه است و سپس به ورزشهايي كه قواعد و قوانين مشخصي دارند علاقه مند مي شود. همچنين علاقه به مطالعه، تماشاي تلويزيون و گردآوري مجموعه ها با افزايش سن در كودكان ايجاد شده، گسترش مي يابد. (قرباني ،1390)

4-10-2 .  رابطه افزايش سن و تعداد بازيهاي كودكان

كودك در حدود 9 سالگي هم به بازي با اسباب بازي ها علاقه دارد و هم به بازيهاي نوجوانان مانند واليبال و فوتبال علاقه مند است. كمترين تعدد بازي در سنين 4 تا 6 سالگي و بيشترين آن در سنين 7 تا 9 سالگي قابل مشاهده است. از 9 تا 13 سالگي تعدد بازيها كمتر مي شود كه علل آن كمتر شدن وقت آزاد كودك و نيز افزايش سن اوست كه به او امكان مي دهد تا مدت زمان بيشتري بر يك بازي تمركز داشته باشد.دانلود پايان نامه  مركز درماني و حمايت از كودكان سرطاني بارويكرد معماري سبز

- رابطه افزايش سن و تداوم بازيها:

كودك خردسال بعلت عدم توانايي تمركز بر يك بازي مرتب بازي و اسباب بازي خود را عوض مي كند و لذا مي بايست براي او اساب بازيهاي متنوع و گوناگوني تهيه كرد. در 2 سالگي حد متوسط تمركز كودك بر يك بازي 7 دقيقه و در 5 سالگي 13 دقيقه مي باشد. همچنين از لحاظ ميزان فعاليت بدني كودكان در سنين مختلف نيز مي توان گفت كه كودكان خردسال بيشتر از كودكان بزرگتر و نوجوانان نيروي خود را صرف بازي مي كنند. خردسالان بيشتر به بازيها و ورزشهاي پر جنب و جوش علاقه مندند و علاقه چنداني به بازيهاي كم تحرك دوران نوجواني ندارند. تا سال سوم دبستان علاقه به بازيهاي فعالانه قابل مشاهده است و از سال چهارم به بعد كودكان به تدريج به فعاليتهايي مانند ديدن فيلم، مطالعه كتاب و تماشاي تلويزيون علاقه مند مي شوند.

تحقيقات نشان داده اند كه هنگام انجام فعاليتهاي مورد علاقه، عملكردهاي فيزيولوژيك بدن مانند ضربان قلب، فشار خون و سرعت تنفس به طرز چشمگيري كاهش مي يابند لذا فرآيند هنردرماني مي تواد در جهت رسيدن به اين اهداف بكار گرفته شود. كم كردن استرس يكي ديگر از مزيتهاي قابل توجه هنر درماني مي باشد. توضيح آنكه سركوب كردن احساسات باعث ايجاد استرس شده و اين استرس باعث افزايش درد و عوارض ناشي از بيماري مي گردد و هنردرماني با ايجاد امكان دسترسي بيماران به احساسات نهفته و سركوب شده شان، مي تواند در درمان عوارض حاصل از استرس و بيماريهاي مزمن ناشي از آن موثر باشد. هنردرماني همچنين در درمان بسياري از مشكلات رفتاري نيز موثر بوده و به عنوان يك درمان كمكي در روان درماني كاربرد دارد هنردرماين از جمله راهكارهايي است كه در دوران نقاهت پس از آسيبها يا جراحيهاي مهم به كار مي رود. علاوه بر اين در بيماريهاي مزمن مانند پاركينسون، آلزايمر يا برخي از بيماريهاي خطرناك منجر به مرگ نيز هنر درماني اثرات مثبتي در پي داشته است. به طور كلي موارد زير را مي توان از نتايج درماني هنردرماني برشمرد:

كم كردن اضطراب و تنش در بيماران قلبي و جراحي شده و نتيجتاً كم شدن ميزان استفاده از داروهاي مسكن در اين افراد، كم كردن درد و ناراحتي در بسياري از بيماريها و بنابراين كم شدن و يا جلوگير ياز استفاده از داروها و عوارض ناشي از آنها، بهبود نوزادان بيمار و كم كردن زمان اقامت آنها در بخشهاي مراقبتهاي ويژه نوزادان، افزايش سرعت و ميزان تاثير درمانهاي دارويي، مداخله در جهت بهبود وضعيت روحي بيماران و جلوگيري از استقرار طولاني مدت آنان در بيمارستان، آموزش به بيمار درباره بيماري و بخشهاي بيمارستان و تشويق او به برقراري روابط موثر با كادر درمان و نهايتا كم كردن استرس پزشكان، پرستاران و درمانگران كه باعث ارائه خدمات درماني بهتر توسط آنان مي گردد. از ديگر مزيتهاي هنر درماني مي توان به ايجاد مكاني راحتي، آرامش بخش و تشويق كننده در كنار امكانات پزشكي براي بيماران و خانواده آنها، افزايش اعتماد به نفس و خود باوري و احساس عزت نفس در بيمار، كم كردن احساس ترس، اضطراب و انزواي اجتماعي، بوجود آوردن شبكه هاي اجتماعي و دوستيهاي جديد و افزايش سرمايه گذاريهاي اجتماعي در ساخت و اداره بيمارستانها اشاره كرد.

4-8-4. هنر درماني و بستري شدن كودك

با بستري شدن كودكان، بهبود و سلامت جسمي آنان اولين اولويت كادر درمان مي باشد با اينحال به علت محدود بودن توانايي كودكان در تطابق با بيماري و شرايط بستري شدن، اين مساله از لحاظ رواني نيز براي كودكان چالش برانگيز مي باشد. Rode در سال 1995 مي نويسد: «ايزوله شدن در محيطي ناآشنا، احساس از دست دادن كنترل و ترس از آسيبهاي بدني، سلامت رواني كودكان بستري را مختل كرده و مشكلات روحي براي آنان ايجاد مي كند.» علاوه بر رويدادي كه باعث بستري شدن كودكان شده است، (بيماري تصادف، تجاوز، آتش سوزي و...) نفس بستري شدن نيز به علت ايجاد محدوديت براي كودك و جدايي او از خانواده باعث ايجاد تاثيرات منفي بر كودك مي شود. لذا با توجه به نتايج حاصل از بستري شدن بر كودكان كه از استرسهاي شديد كوتاه مدت تا ناتواني هاي طولاني تر ذهني و روحي متغير مي باشد، مي توان نتيجه گرفت كه نيازهاي روحي كودكان بستري مي بايست مورد توجه قرا رگرفته و تمامي واحدهاي درماني كه بيش از 10 تخت بستري كوداكان دارند، مي بايد تمهيدات لازم در اين زمينه را مورد توجه قرار دهند.

يكي از تمهيدات موثر در اين زمينه بكارگيري هنر در مجموعه هاي درماني مي باشد. خصوصيت غير كلامي و تعديل بخش هنر آن را وسيله مناسبي براي كشف، برقراري ارتباط و حل تجربيات تلخ و ترسناك دوران بستري ساخته و به كودكان در تطابق رواني با شرايط بستري شدن كمك مي كند. براي مثال  ترس از عواملي مانند نقص عضو، زشتي ها، رها شدن، جدا شدن از جمع دوستان، نااميدي، از دست دادن كنترل، درد، تزريق و مرگ از جمله نتايج بستري شدن بر كودكان مي باشد كه هنر از طريق كمك به كودكان در برقراري ارتباط غير كلامي در مورد ترسهايشان، تاثير چشمگيري در كاستن اين ترسها دارد. در تحقيقات صورت گرفته نيز با بررسي ميزان رفتارهاي استرسي كودكان بستري مشخص شده است كه بيان هنري كودكان بيمار به نحو چشمگيري در تقويت نيروهاي روحي و بهبود آنان موثر است. استفاده از هنر توسط كودك در بازبيني بيماريش، باعث كشف و دوباره سازي احساسات او درباره بيماري شده و موجب مي شود تا درمانگر بتواند از طريق كليدهاي تصويري بدست آمده كودك را با بيماريش آشنا كرده و به او در جهت رهايي از بيماري كمك كند. هنر درماني با ايجاد زمينه براي شناخت و برآورد نيازهاي روحي كودك بستري، نقشي اساسي در فرآيند درمان ايفا مي كند.

شناخت پاسخهاي رواني متداول در بخشهاي تشخيصي، مي تواند زمينه اي براي شناخت نيازهاي روحي كودكان در بيمارستانها بشاد. ديدگاههاي ذهني مطرح شده مي تواند در فهم آنچه براي كودكان ايجاد ترس و نگراني مي كند مفيد بوده و ما را در جهت ايجاد محيطي امن و مطمئن براي آنها ياري نمايد. تمرينات هنر درماني مي توانند بيماران را به بيان احساساتشان در رابطه با بيماري، فرآيندهاي درماني، عملكرد بدني، جدايي و محيط بيمارستان تشويق كنند. ضمن اينكه آرامش حاصل از انجام كار هنري مي تواند احساس تصور مثبت در بيمار ايجاد كند كه خود باعث آرامش در برخورد با استرس دهنده هاي بيمارستاني مي شود و آرامش نيز به نوبه خود باعث كاهش استرس و افزايش كارآيي انسان مي شود. Rosal در سال 1996 اين طور نتيجه گيري كرده است كه فعاليتهاي خلاقانه كه حس اكتشاف بيمار را تحريك كرده، يزان آشنايي و تطابق او با محيط بيمارستان را بالا مي برند، باعث حساسيت زدايي از بيماران در رابطه با محيط بيمارستان مي شوند. دروني كردن احساس كنترل و پاسخهاي مناسب به استرسورهاي بيمارستانها نيازمند داشتن اطلاعات درست مي باشد. فرآيندهاي هنردرماني باعث مي شوند تا درمانگر متوجه درك درست يا نادرست بيماران را از روند درمان، بيماري، مداخلات دارويي و تاثيرات بستري شن گردد. بيمارستان مي بايست امكان و فرصت تصميم گيري، انتخاب، حل مسئله و بيان و تسلط بر احساسات را براي بيماران ايجد كرده، ادراكات بيمار از فرآيند هاي درماني را شنيده و محيطي بدون ترس براي آنها ايجاد كند. چرا كه كاهش ميزان اضطراب بيماران يكي از مهمترين نشانه هاي برآورده شدن نيازهاي رواني آنان مي باشد.

Malchiodi در سال 1999 مي نويسد: «هنر درماني يكي ز معدود روشهاي درماني است كه در آن فرد مستقيماً از طريق فعاليت هنري وارد فرآيند درمان مي گردد.» او ادامه مي دهد كه در روشهاي درمان عادي بيمار حالت منفعل دارد در حاليكه در هنردرماني بيمار فاعل بوده و در درمان خود نقشي اساسي ايفا مي كند Councill در سال 1999 در توصيف ارتباط هنردرماني و مشاركت كودكان در درمان بيان داشته است كه اگرچه فعاليتهاي هنري نمي توانند جاي داروهاي جديد موثر در برابر سرطان را بگيرند اما مي توانند اين احساس را در كودكان ايجاد كنند كه در فرآيند درمانشان نقش داشته و فعالانه به سمت درمان پيش مي روند.

نقش ديگري كه هنر در فرآيند درمان كودكان دارد، آگاه سازي و دادن اطلاعات به آنان مي باشد. Bennet در سال 1993 بيان مي كند كه آگاهي از اطلاعات مربوط به مراحل درمان، در توسعه و پياده سازي مهارتهاي انطباقي كودكان بيمار بسيار موثر است. دادن اطلاعات دقيق و مرتبط به كودك در از بين بردن استرس و افزايش حس كنترل او بسيار موثر مي باشد و به عكس ميزان استرس، ترس  تنش كودك با دادن اطلاعات ناقص تشديد مي شود Rosal در سال 1992 مجموعه اي از روشهاي هنردرماني براي كودكان بستري پيشنهاد داده است كه شامل روشهاي انطباقي، شناختي و تكاملي مي گردند. روشهاي تكاملي زمينه رشد ذهني و عاطفي كودك بيمار را با اجراي هنر درماني فراهم مي كنند. هدف روشهاي شناخيت افزايش حس كنترل بر خود در كودكان بوده و نيز استراتژيهاي تطابق با شرايط را به آنها آموزش مي دهد و روشهاي تطابقي نيز بيشتر در مورد كودكان داراي مشكلات فيزيكي و پزشكي مورد استفاده قرار مي گيرد كه مي بايست با حضور و نظارت درمانگران حرفه اي همراه باشد.

بر اساس گزارشات Mc Leod در سال 1995 تنها 24 بيمارستان در آمريكا برنام ههاي هنر درماني را اجرا مي كرده اند كه اين ميزان با گذشت زمان پيوسته افزايش داشته است. فعاليتهاي هنري به گونه هاي مختلف اقدامات زيباسازي، كمكهاي داوطلبانه هنرمندان، اجراي نقاشي و موسيقي صورت مي گيرد و گروه معدودي از بيمارستانها به اجراي هنر درماني توسط درمانگران حرفه اي مي پردازند. انجمن هاي بسياري در اين زمينه فعاليت دارند كه از مهمترين آنها مي توان به جمعيت استفاده از هنرها در مجموعه هاي درماني (SAH) و انجمن بين المللي هنردرماني (IAMA) اشاره كرد. مجله بين المللي هنردرماني نيز مثالاتي را از پزشكان، درمانگران، هنرمندان و هنر درمانگران منتشر مي كند كه هدف از آنها اطلاع رساني به متوليان امر درمان كودكان در مورد توانايي هنردرماني در تقويت احساس رواني بهبود و كم كردن استرس و اضطراب كودكان بستري مي باشد. در كنار اهداف فوق گزارشات و تحقيقات صورت گرفته حاكي از صرفه اقتصادي استفاده از روشهاي هنر درماني در مقايسه با نتايج آنها مي باشد. اين مورد خصوصاً با شرايط حاضر مبني بر مشاركت در برنامه هاي درمان مديريت شده و انجمن هاي حمايت از سلامت (HMO) بيشتر مورد توجه است.

دانلود پايان نامه  مركز درماني و حمايت از كودكان سرطاني بارويكرد معماري سبز