رابطه مذهب با بهزيستي روانشناختي :
بر اساس الگوي بهزيستي روانشناختي ريف و كيز[1]سازه بهزيستي روانشناختي از شش عامل :زندگي هدفمند، رابطه مثبت با ديگران، رشد شخصي ،پذيرش خود، خود مختاري و تسلط بر محيط، تشكيل مي‌شود .از اين منظر شاخص سلامتي به عنوان نداشتن بيماري تعريف نمي شود به طوري كه به جاي تأكيد بر بد يا بيمار بودن بر خوب بودن تأكيد مي شود (ريف،1995).
بنابر اين ويژگيهايي مانند سازش يافتگي ،شادماني،اعتماد به خود ، و ويژگيهاي مثبتي از اين دست نشان دهنده سلامتي و بهزيستي روانشناختي است. در اين حالت است كه مذهب مي تواند به عنوان يك اصل وحدت بخش و يك نيروي عظيم براي سلامتي روان مفيد و كمك كننده باشد .چنان كه سازمان جهاني بهداشت در تعريف ابعاد وجودي انسان، به ابعاد جسماني ، رواني ،اجتماعي و معنوي اشاره مي كند و بعد چهارم، يعني بعد معنوي را نيز در تحول و تكامل انسان مطرح مي سازد .بدين ترتيب انتظار مي‌رود مذهب و دستيابي به معنويت به عنوان بخش مهمي از زندگي بر ارتقاي سلامت و بهزيستي مؤثر باشد (اميري،1384).
سلامت روان يكي از ابعاد سلامت در نظر گرفته مي شود و بر طبق تعريف كارشناسان سازمان بهداشت جهاني سلامت رواني عبارت است از حالت رفاه كامل جسمي، رواني و اجتماعي و نه فقط عدم بيماري و ناتواني و با تأكيد براي آن كه هيچ يك از اين ابعاد بر ديگري الويت ندارد.روانشناسي بهداشت در سالهاي اخير اهميت زيادي براي نقش راهبردهاي مقابله و سبك زندگي افراد در چگونگي وضعيت سلامت جسماني ورواني آن قائل شده است. شيوه هاي مقابله ،توانائي هاي شناختي رفتاري هستند كه فرد مضطرب به منظور كنترل نيازهاي رفاهي دروني و بيروني فشار آور به كار مي گيرد .يكي از شيوه هائي كه اخيرأ روند رو به گسترش بوده است شيوه هاي مقابله مذهبي و معنوي است كه موجب آرامش و سلامت فرد مي شود . يافته هاي اخير نشان مي دهد از آنجائي كه اين نوع مقابله ها هم منبع حمايت عاطفي و هم وسيله اي براي تفسير مثبت حوادث زندگي هستند مي توانند مقابله هاي بعدي را تسهيل كنند بنا براين به كار گيري آن براي اكثر افراد سلامت ساز است ( براون و تيمي[2]،2009).
علاوه بر اين، نظريات ارائه شده در اين زمينه از قبيل تأثير ايمان در درمان اضطراب، بازگشت انسان به گرايش ديني در زندگي براي درمان بيماريهاي رواني ، انسان متدين و عدم ابتلاء به بيماريهاي رواني، عظمت و لذت ايمان در زندگي فردي و حتي اينكه تنها راه درمان افراد در زمينه از هم پاشيدگي اخلاقي را بازگشت به دين مي دانند هم حاكي از اثر معنوي ايمان و مذهب در سلامت انسان مي باشد . (تروينو[3] ،2009)
همچنين با مطالعه اي كه توسط. بيرمن و الكس[4]انجام گرفت نشان دادكه رويكرد ديني تنها پيش بيني كننده سلامت روانشناختي بوده است به اين صورت كه رويكرد مذهبي دروني با سطح بالا تر سلامتي و رويكرد مذهبي پايين با سطح سلامتي و رويكرد روانشناختي پايين تر ارتباط دارد. تحقيقات آنها نشان مي‌دهد كه فراواني فعاليت هاي مذهبي فردي شاخص تعيين كننده‌اي در واريانس علائم افسردگي، اضطراب و احترام به نفس بوده است و حضور در كليسا شخص را در مقابل خود كشي محافظت مي‌كند(بيرمن وآلكس،2006).
بر اساس مطالعات انجام شده نگرش مذهبي مي تواند در زندگي شخص بسيار مؤثر باشد و به ميزان بسيار زيادي در زندگي زناشوئي و ارتباطات آنها با يكديگر اثر مي گذارد .مذهب شامل رهنمودهايي براي زندگي و ارائه دهنده سامانه باورها و ارزشها است كه اين ويژگي مي تواند زندگي زناشوئي را متأثر سازد . همچنين علاوه بر رابطه دين با سلامت رواني و سازش يافتگي فردي ،غالبأ بر ارتباط مثبت دين با سازش يافتگي و سلامت رواني و رابطه منفي آن با اختلالات رواني تأكيد شده است . و در ارتباط بين نگرش ديني ،سازش يافتگي با محيط كار و خود پنداره نشان داده شده است كه نگرش ديني با خود پنداره رابطه مثبت دارد و به همسازي بيشتر در افراد منتهي مي شود(هانلر[5]،2005) .
[1] - Ryff ,C.D. & Keyes,C.
[2] - Brown,P. & Tiemey,B.
[3] - Trevino,M.K.
[4] - Bierman,C. & Alex,D.
[5] - Hunler,O.S.