حسابرسي ومسئوليت در مقابل اشخاص ثالث :
موضوع مورد حسابرسي مجموعه اي صورت هاي مالي است كه درهر سال براي ارائه مستقيم به سهامداران تهيه مي شود. اما اين صورت ها به مثابه يك كالاي عمومي براي طيف هاي مختلفي از ساير استفاده كنندگان نيز قابل دسترسي واستفاده هستند. مشكل اساسي حسابرسان دراين زمينه اين است كه آيا آنان در مقابل اشخاص ثالث نيز ممكن است در اثر اتكا به صورت هاي مالي حسابرسي شده و دررابطه با اعمال مراقبت حرفه اي، مسئوليت دارند يا خير؟ در طي ساليان متمادي، دادگاه ها ودر ساير كشور هاي ديگر تلاش كرده اند كه با تلقي مراقبت حرفه اي به عنوان وظيفه نانوشته غير قابل انكار، پاسخ اين سوال را بدهند. البته هيچ گاه توافق همگاني در مورد اين مسئله وجود نداشته است. اين موضوع براي حسابرسان به طور ويژه وبراي حرفه حسابداري به طور كلي مشكلاتي را ايجاد كرده است. در حقيقت مسئله منافع عمومي دراين مورد مطرح بوده است. حسابرس قانوناً ملزم به حراست از شركت وسهامداران آن در مقابل كيفيت ضعيف گزارشگري مالي است. زمان وتلاش هاي صرف شده در رابطه با چنين نظارتي، قبل از هر چيز، از منظر رفاه اجتماعي قابل ملاحظه است ومنافع شخصي حسابرسان وحرفه آن ها نيز در گرو اين است كه براي توجيه منافع مالي و اجتماعي حاصل از حسابرسي، مسئوليت خودرا وسيع تر تلقي كنند. اما مسئله اين است كه آيا گشودن بابي براي مسئوليت بالقوه حسابرسان در مقابل هر شخص ثالثي كه ممكن است بر صورت هاي مالي حسابرسي شده اتكا كند منصفانه است يا نه. دراين رابطه دادگاه ها در طي دهه هاي مختلف، عوامل كليدي گوناگوني را براي گشودن معما مورد استناد قرار دادند.نخستين عامل، تركيبي از عواملي است تحت عنوان قابل پيش بيني بودن و نزديك بودن به طور منصفانه ومعقول، مورد اشاره قرار مي گيرد. وآن عبارت است از اين كه حسابرس بتواند در شرايطي كه بين شركت واشخاص ثالث قرابتي قابل ملاحظه براي اتكا بر صورت هاي مالي وجود داشته باشد. مسئوليت خودرا درمقابل اين اشخاص به گونه اي منصفانه ومعقول تعريف كند. اين اصل عمومي وپيچيده در طي مجموعه اي از تصميم هاي حقوقي در آمريكا تكامل يافته است.(لوين وريان ،1968)
در سال هاي اخير ،تدوين كنندگان خط مشي حسابداري، كيفيت هاي اصلي گزارشگري را درقالب مربوط بودن وقابل اعتماد بودن تبيين وتجويز نموده اند. از آن جا كه حسابرسان معمولاً براي اظهار نظر دراين مورد كه صورت هاي مالي حسابرسي شده بر تصميمات استفاه كنندگان تاثيرگذار بوده وبيانگر پديده هاي اقتصادي است يا خير مسئوليت هاي حرفه اي وقانوني دارند لذا اين گونه موارد براي حسابرسان حائز اهميت است. اين موارد حاكي از چنين برداشتي است كه حسابرسان از تصميمات استفاده كنندگان آگاهي دارند و مي توانند پديده هايي اقتصادي قابل گزارش وقابل تاييد را مشاهده وآزمون كنند.(محمد رضا نيكبخت وحسين مهرباني،1385)