رويكردهاي متفاوتي در آموزش تنظيم هيجان مطرح شده است. كه در اين جا به معرفي مدل تنظيم هيجان گراس، كه در مدل درماني پژوهش فعلي مورد استفاده قرار گرفته است، پرداخته ميشود.
اصلاح راهبردهاي تنظيم هيجان از طريق مدل گراس
گراس (2003) براساس مدل كيفيت توليد هيجان ، مدل فرايند تنظيم هيجان را ارائه كرد. مدل اوليه شامل پنج مرحله (شروع، موقعيت، توجه،ارزيابي و پاسخ) است. به اعتقاد گراس هر مرحله از فرايند توليد هيجان، يك هدف تنظيمي بالقوه دارد و مهارت هاي تنظيم كننده ي هيجان مي توانند در نقاط مختلف اين فرايند اعمال شوند (گراس و تامپسون، 2007). گراس براساس مدل اوليه، مدل فرايند تنظيم هيجان را طراحي كرد و پنج نقطه از مراحل توليد هيجان را مشخص كرد كه هر نقطه، محل اعمال يك خانواده از فرايندهاي تنظيم هيجان است. در شروع يك هيجان يا انتخاب موقعيت عواملي وجود دارد كه فرد را در موقعيت برانگيختگي هيجاني قرار مي دهد و يا او را از آن موقعيت دور مي كند (اجتناب). در مرحله دوم (موقعيت) از طريق اصلاح موقعيت مي توان در فرايند توليد هيجان تغييراتي ايجاد كرد. در اين مرحله، يكي از راهبردهاي تنظيم كننده ي هيجان، خود- اظهاري است. در مرحله سوم (توجه) يكي از راههاي ايجاد تغيير و تنظيم هيجان، تغيير جهت و يا گسترش توجه مي باشد. سه شيوه گسترش توجه شامل حواس پرتي، تمركز و نشخوار فكري است(گراس و تامپسون، 2007). از بين اين فنون، حواس پرتي يكي از فنون فراشناختي تنظيم كننده هيجان به حساب مي آيد (پاپاجورجيو و ولز[1]، 2004؛ ترجمه يوسفي، بهرامي و بركتين، 1386). فرد با تمركز، توجه خود را تماماً روي موقعيت يا جنبه خاصي از آن تشديد مي كند و نشخوار فكري شامل تمركز توجه روي احساسات و پيامدهاي آن است. در چهارمين مرحله از مراحل توليد هيجان (ارزيابي)، ايجاد تغييرات شناختي، وظيفه تنظيم بخشي در اين مرحله است و يكي از راهبردهاي آن، باز ارزيابي شناختي[2] است (گراس و تامپسون، 2007). آخرين مرحله از توليد هيجان، مرحله پاسخدهي است و تعديل پاسخ آخرين بخش از فرايند تنظيم كننده هيجان را تشكيل مي دهد.
در مدل كيفيت هيجان پنج نقطه از فرايند تنظيم هيجان وجود دارد كه پنج خانواده از فرايندهاي تنظيم هيجان را معرفي مي كنند: انتخاب موقعيت[3]، اصلاح موقعيت[4]، گسترش توجه[5]، تغيير شناختي[6] و تعديل پاسخ[7]. اين پنج خانواده به وسيله نقاط مختلف فرايند توليد هيجان از همديگر متمايز شده اند. اين خانواده ها به منزله مجموعه هايي از فرآيندها هستند. به چهار خانواده اول از تنظيم هيجان پيشايند محور گفته مي شود چرا كه آنها قبل از اينكه ارزيابي ها منجر به برانگيختگي و اوج گرفتن تمايلات پاسخدهي شوند، رخ ميدهند. در مقابل اين چهار خانواده،تنظيم هيجان پاسخ محور قرار دارد كه مربوط به آخرين مرحله ي تنظيم هيجان است. اين دسته از راهبردها بعد از اينكه پاسخ ها توليد شدند رخ مي دهد (گراس و موناز، 1995).
[1]. Papageorgiou & Wells
[2]. cognitive reappraisal
[3]. situation selection
[4]. situation modification
[5]. attentional deployment
[6]. cognitive change
[7]. response modulation
شكل 2-1: پنج خانواده از فرآيندهاي تنظيم هيجان مطابق با مدل كيفيت توليد هيجان(اقتباس از گراس،2002؛ گراس و تامپسون،2007).
خريد و دانلود :