نقش وسايل ارتباط جمعي بر افراد

وسايل ارتباط جمعي

قبل از تعريف وسايل ارتباط جمعي بايد به رسانه اشاره كنيم. رسانه به هر وسيله اي كه فرستنده به كمك آن مفهوم مورد نظر خود را به گيرنده منتقل نمايد، رسانه گفته مي شود. رسانه موجود زنده اي است كه پيامي را از يك پيام ساز به يك پيام گير منتقل مي كند. يك رسانه تمام ويژگي هاي يك موجود زنده را داراست و پيام يك سازنده پيام را منتقل مي كند. طبق گفته "مارشال مك لوهان"، پيام و پيام ساز هر دو به صورت يك چريان پيوسته به همديگر تيديل مي شوند و دايره اي را تشكيل مي دهند كه در هر نقطه كه يكي به پايان برسد، از همان نقطه ديگري شروع مي شود. بر اين اساس بايد گفت كه مفهوم medium يا وسيله ارتباطي (كه جمع آن media مي باشد) كلمه‌اي لاتيني است كه به نحو عجيبي در مجموعه لغات "انگلوساكسون" وارد شده است، و معني آن به طور كلي جريان انتقال از طريق وسايل ارتباطي است. media‌ عبارت از وسايل ارتباطي است و حامل‌هاي زيادي را در بر مي‌گيرد. mass media عبارت از آن وسيله ارتباطي است كه مورد توجه جماعت كثيري مي‌باشد. به طور كلي منظور آن دسته از وسايل ارتباطي است كه در تمدن‌هاي جديد به وجود آمده و مورد استفاده‌اند و ويژگي اصلي آنان قدرت و توانايي زياد و شعاع عمل وسيع است(كازنو، 1387: 71).

وسايل ارتباطي، خود بر گردونه ارتباطي، تأثيري شگرف بر جاي مي‌گذارند. اين مسائل برخلاف انتظار، پديده‌هايي خنثي و صرفاً كاتاليزور نيستند(تافلر، 1373: 87). آنها خود عصري نو پديد مي‌آورند و به تمامي اركان جامعه مؤثرند. از بين ديگر وسايل ارتباطي، امروز بيشتر سخن از وسايل ارتباط جمعي به ميان آورده مي‌شود. وسايلي شگرف كه مظهر ارتقاي فناوري انسان ها مي باشند و داراي بيشترين تأثير فرهنگي از ميان تمامي ابزار و متون جديدند.  بالاخره، با شروع قرن جديد، وسايل ارتباطي جمعي پرتاب جوامع به سوي آينده را موجب گرديده‌اند. اين وسايل در پيدايي عادات تازه، تكوين فرهنگي جهاني، تغيير در رفتار و خلق و خوي انسان‌ها و بالاخره، كوچك شدن كره زمين و همسايگي ملل در دست، سهمي شگرف بر عهده دارند. آن چنانكه برخي عصر نو را عصر ارتباطات مي‌خوانند(ساروخاني، 1375: 84).

بخش اول : نقش وسايل ارتباط جمعي

براي وسايل ارتباط جمعي وظايف و كاركردهاي متفاوتي را انديشمندان مختلف در طول ساليان گذشته ارائه كردند. "هارولد لاسول"وظايفي چند همانند مراقبت از محيط و ايجاد همبستگي بين اجزاي گوناگون جامعه به منظور رفع نيازهاي آن، را به عنوان وظايف اصلي وسايل ارتباط جمعي در نظر گرفته است(آدرنگ، 1385: 56). بنابر اين مي توان گفت كه "هارولد لاسول" سه وظيفه اصلي وسايل ارتباط جمعي را بدين گونه مطرح كرده است:

1- حراست از محيط،

2- همبستگي بين اجزاي جامعه در پاسخ به نيازهاي محيطي،

3-انتقال ميراث اجتماعي از نسلي به نسل ديگر.

بر اين اساس انديشمندان ديگري وظايف وسايل ارتباطي را بدين گونه ارائه كرده اند(ساروخاني، 1375: 45) :

الف) نقش تفريحي

وسايل ارتباط جمعي به طور معمول با زمان فراغت انسان ها برخورد مي كنند. از اين رو درمواردي چند، بايد موجب جدايي موقت از واقعيت، فراموشي لحظه هاي دشوار زندگي، تمدد اعصاب و سرگرمي انسان ها شوند. بنابراين، جزئي از كاركرد وسايل ارتباطي؛ صرفاً تفريح و تفنن انسان ها است. تا از آنان موجوداتي توانا و خلاق براي كار به بار آورد. البته اين نحوه گذراندن اوقات فراغت هم، جنبه اخلاقي دارد، زيرا وسيله ارتباطي نمي تواند به هر ترتيب موجب خنديدن و تفريح را فراهم سازد و هم جنبه فرهنگي داشته باشد. فراغتي كه به كمك اين وسايل صورت مي پذيرد، گذران زمان با استفاده از مقوله اي فرهنگي است. اگر وسايل ارتباط جمعي به درستي به كار آيند، همچون مدرسه اي بزرگ بر تمامي حيات انسان پرتو مي افكنند(ساروخاني، 1375: 109).

ب) نقش خبري

وسايل ارتباطي پخش خبر و اطلاع رساني را به عهده دارند. رسالت آنان در انتقال سريع، بي طرفانه و آگاهي بخش اخبار در وقايع دنيا است. از همين رو، اين وسايل كوچك شدن كره زمين و همسايگي ساكنان آن را موجب شده اند. تعدد اين گونه وسايل و رقابت هدايت شده و درست آنان نه تنها مي تواند به پخش سريع خبر در جامعه بيانجامد ، بلكه از برخورد اخبار آنها حقيقت روشن و واقعيت آشكارتر مي شود. (ساروخاني، 1375: 99).

ج) نقش آگاه سازي

وسايل ارتباط جمعي به تحليل اخبار و تشريع آن نيز مي پردازند. وقايع متمايز و پراكنده اي كه درجهان رخ مي دهند به ظاهر متفاوتند و چنين به نظر مي رسد كه هيچ وجه تشابهي ندارند، اما در واقع و با نگاهي ژرف مي توان علل بنيادي مشابهي براي آنان يافت. (ساروخاني، 1375: 83).

د) نقشهاي همگن سازي

وسايل ارتباط جمعي نزديكي سليقه ها، خواستها و انتظارات تمامي ساكنان يك جامعه را موجب مي شوند. با ورود وسايل ارتباط جمعي به جامعه به خرده فرهنگها، فرهنگهاي خاص و مجزا، ناپديد مي شوند و به نوعي تمامي ساكنان يك جامعه تشابه مي پذيرند و در سبك زندگي، علايق و خواستها از الگوي مشابهي كه وسايل ارتباط جمعي به آنان مي دهند، برخوردار مي شوند(ساروخاني، 1375: 87).

هـ)احساس تعلق اجتماعي

وسايل ارتباطي، مخصوصاً در جوامع جديد كه در آن با امحاي نسبي مسلك ها و جماعت ها روبرو هستيم، با افرادي برخورد مي كنيم كه در انبوه وسيع شهر و با كاستي روابط سنتي در تنهايي بي سابقه اي به سر مي برند. حال صداي راديو، يا تصوير تلويزيون و يا نوشته روزنامه ابزاري است در راه احساس تعلق اجتماعي. بر اين اساس بايد گفت كه وسايل ارتباطي هم عامل و هم نشان دهنده تعلق اجتماعي انسانها مي باشند(ساروخاني، 1375: 67).