پايان نامه شناسايي و رتبه بندي موانع خلاقيت فردي كاركنان آموزش و پرورش استان قم...

 متن كامل پايان نامه مقطع كارشناسي ارشد رشته مديريت

واحد نراق

پايان نامه براي دريافت درجه كارشناسي ارشد

 (M.A(

گرايش تشكيلات و روشها

 عنوان :

شناسايي و رتبه بندي موانع خلاقيت فردي كاركنان آموزش و پرورش استان قم

  زمستان 1392

براي رعايت حريم خصوصي نام نگارنده و استاد راهنما در سايت درج نمي شود

(در فايل دانلودي نام نويسنده و استاد راهنما موجود است)

تكه هايي از متن پايان نامه به عنوان نمونه :

(ممكن است هنگام انتقال از فايل اصلي به داخل سايت بعضي متون به هم بريزد يا بعضي نمادها و اشكال درج نشود ولي در فايل دانلودي همه چيز مرتب و كامل است)

چكيده 

     اين پژوهش با توجه به اهميت و ضرورت موضوع خلاقيت و نيز به دليل كمبود ابداعات در محيط­هاي اداري, مالي و آموزشي انتخاب شده است. كمبود ابداعات و انديشه­هاي بديع  و تازه اين شك را در ذهن تقويت مي­كند كه يا افراد شاغل از درجه خلاقيت پاييني برخوردار هستند يا اينكه عواملي در كار است كه مانع شكوفايي خلاقيت آنها است. بنابراين مسئله اصلي در اين پژوهش شناسايي درجه خلاقيت افراد و موانع احتمالي است. از اهدافي كه اين پژوهش در نظر دارد. پيداكردن يك شناخت كلي نسبت به موضوع خلاقيت و ارائه راهكارهايي كه بتواند با برطرف كردن موانع موجود بر سر راه  بروز خلاقيت, سازمان را جهت پاسخگويي به تغيير و تحولات محيطي و پايدارماندن در شرايط متلاطم و يا موقعيت­هاي جديد كمك كند.

با توجه به موضوع پژوهش و نيز روش بدست آوردن داده­هاي مورد نياز اين پژوهش كه از نوع توصيفي و ميداني است براي تحليل داده­ها از آمار استنباطي و توصيفي ( با استفاده از نرم افزار آماري spss) استفاده شده است. در اين پژوهش سعي شده است كه از مشخصه­هاي توصيفي براي تجزيه و تحليل داده­هاي بخش سوم پرسشنامه و از مشخصه­هاي استنباطي براي تجزيه و تحليل داده­هاي بخش اول ,دوم و سوم پرسشنامه استفاده شود.

ابزار گردآوري اطلاعات و داده ها مدارك , كتابها, مقالات و رساله­هاست كه با مراجعه به كتابخانه­ها و مراكز علمي و نيز استفاده از پرسشنامه­اي در سه بخش بدست آمده است. بخش اول پرسشنامه ميزان خلاقيت را با۵۵ سئوال اندازه­گيري  مي­كند. بخش دوم پرسشنامه موانع خلاقيت را رتبه­بندي مي­كند و بخش سوم به منظور تعيين نقش متغيرهاي تعديل­كننده در نحوه پاسخگويي پاسخگويان است. روايي و اعتبار پرسشنامه در دو مرحله سنجيده شده است كه در مرحله مقدماتي بخش اول پرسشنامه اعتبارa=.77 وبخش دوم پرسشنامه اعتبار a=.85 را بدست داده است و در محاسبه نهايي اين اعتبار به ترتيب a=.87 و a=.96 است. يافته هاي پژوهش بر اساس تجزيه و تحليل اطلاعات و داده­هاي پرسشنامه بدست آمده است. يافته­هاي حاصل از بخش اول پرسشنامه ميزان خلاقيت را در جامعه مورد نظر بسيار بالا نشان داده است.    يافته­هاي حاصل از تحليل بخش دوم پرسشنامه كه به كمك آمار استنباطي (آزمون فريدمن) انجام شده است. هفت مانع را شناسايي و رتبه­بندي نموده است اين موانع به عنوان موانع خلاقيت فردي در جامعه مورد نظر است. يافته­هاي حاصل از بخش سوم پرسشنامه نشان داده است كه تمام متغيرها به جز متغير تحصيلات نقشي در نحوه پاسخگويي پاسخگويان ندارد. تأثيرگذاري متغير تحصيلات در پاسخگويي پاسخگويان كه به وسيلۀ تحليل واريانس انجام شده است, به اين صورت كه هرچه سطح تحصيلات بالاتر مي­رود , ميزان خلاقيت افراد نيز بالا مي­رود. اين يافته­ها به افراد در برخورد با مسئله خلاقيت و برداشتن موانع از سر راه كارمندان براي بروز خلاقيت كمك خواهد نمود.

فهرست مطالب

فصل اول:مقدمه پژوهش. 1

مقدمه. 2

بيان مسئله پژوهش. 2

سؤالات اصلي پژوهش:. 3

اهميت پژوهش:. 3

اهداف پژوهش:. 4

تعريف مفاهيم. 5

سازمان كار پژوهش. 6

فصل دوم:پيشينه پژوهش. 7

مقدمه. 8

اهميت خلاقيت. 8

تاريخچه خلاقيت. 11

مباني نظري مرتبط با خلاقيت. 12

ماهيت خلاقيت. 20

تعريف خلاقيت:. 22

فرآيند (مراحل) خلاقيت:. 24

عوامل مؤثر بر خلاقيت. 26

تأثيرات عوامل خاص برخلاقيت. 27

اول ـ عوامل پيش برنده خلاقيت:. 30

1- عوامل فردي. 37

2- محيط ( عوامل پيراموني ):. 39

دوم ـ عوامل بازدارنده خلاقيت:. 40

عوامل فردي:. 42

عوامل پيراموني:. 44

عوامل مؤثر برخلاقيت:. 49

اول: عوامل پيش برنده. 49

1- عوامل فردي:. 49

2- عوامل بيروني:. 51

دوم: عوامل بازدارنده. 52

1- عوامل دروني:. 52

2- عوامل بيروني:. 55

فصل سوم:روش پژوهش. 56

مقدمه. 57

روش پژوهش. 57

جامعه آماري. 59

گروه نمونه. 59

روش  و ابزار گردآوري اطلاعات. 60

روايي و پايايي پرسشنامه. 61

توزيع پرسشنامه. 63

روش تحليل داده­ها. 63

فصل چهارم:يافته هاي پژوهش. 66

مقدمه. 67

توصيف داده­هاي آماري. 67

1ـ توصيف داده­هاي مربوط به متغيرهاي جمعيت شناختي. 67

1ـ1ـ اطلاعات مربوط به جنسيت پاسخ­دهندگان. 67

2-1- اطلاعات مربوط به سن پاسخ­دهندگان. 69

3-1- اطلاعات مربوط به تحصيلات پاسخ­دهندگان. 70

4-1- اطلاعات مربوط به تجربه كاري پاسخ­دهندگان. 71

5-1- اطلاعات مربوط به ماهيت كار پاسخ­دهندگان. 72

6-1- اطلاعات مربوط به هويت فرهنگي پاسخ­دهندگان. 73

2ـ تشريح ميزان خلاقيت فردي. 74

بطور خلاصه:. 75

3 - توصيف داده­ها به منظور تعيين نمودن ترتيب تقدم و تأخّر متغيرها (موانع). 81

4ـ بررسي نقش متغييرهاي تعديل­كننده در نحوۀ پاسخگويي افراد   83

فصل پنجم:بحث  و تفسير. 88

مقدمه. 89

نتيجه­گيري. 89

پيشنهادها. 91

الف- پيشنهادي مبتني بر يافته­هاي پژوهش. 91

ب- پيشنهادات مبتني بر تجربه پژوهشگر. 94

ج – توصيه به ديگر پژوهشگران. 94

محدوديت­هاي پژوهش. 95

الف- محدوديت­هاي پژوهشگر. 95

ب- محدوديت­هاي پژوهش. 96

منابع و مآخذ. 98

منابع فارسي. 99

منابع انگليسي. 102

مقدمه

آنچه تحت عنوان فصل يكم پيش رو داريد كليات يا مقدمه پژوهش است؛ در اين فصل شما با مطالب زير آشنا خواهيد شد:

اميد است آنچه در اين فصل مطالعه مي­كنيد سرآغاز گويايي بر درك پژوهش موردنظر باشد.

بيان مسئله پژوهش

خلاقيت از جمله موضوعاتي است كه در طول دورانهاي مختلف مورد توجه قرار­گرفته، مي­گيرد و خواهد گرفت. تمام پيشرفت­هاي بشر محصول خلاقيت انديشمنداني بوده است كه با پردازش انديشه­ها، نظريه و ابتكارات به شكل امروزين خود در آمده است. در دنياي پيشرفته امروز، براي پاسخگويي به نيازهاي محيطي و داخلي، فكر خلاق و وجود افراد خلاق در سازمان­ها ضروري است؛ خلاقيت ماهيتي است كه به چشم ديده نمي­شود(يك مفهوم يا سازه است) اما ماحصل آن بصورت راه حلهاي نو، انديشه هاي جديد و محصولات تازه، قابل مشاهده(عيني) است. خلاقيت به نظر اكثر محققان و انديشمندان كم و بيش در تمام افراد وجود دارد و مي­توان آن را با تشويق و ترغيب نمودن به منصۀ ظهور رساند. اما فقدان ابداعات در محيط­هاي اداري، مالي و آموزشي جامعه موردنظر بنا به اظهار نظر چندين تن از افراد جامعه و نيز ثابت بودن رويه­ها و روش­هاي موجود، اين ظنّ را تقويت مي كند كه يا افراد شاغل از درجه خلاقيت پائيني برخوردار هستند، يا اينكه عواملي در كار است كه مانع شكوفايي خلاقيت آنها است. بنابراين مسأله اصلي در اين پژوهش شناسايي درجه خلاقيت افراد و رتبه بندي عوامل بازدارنده احتمالي است. در ظهور خلاقيت عوامل بسياري نقش دارند كه از جمله مي­توان به متغيرهاي محيطي، اجتماعي اقتصادي، شخصيتي، فيزيكي و فيزيولوژيكي (مانند هوش، وراثت، جنسيت و...) اشاره كرد. اما بايستي توجه داشت كه علاوه بر عواملي كه در پرورش و بروز خلاقيت نقش دارند عواملي هم وجود دارند كه در شكوفايي اين استعداد ذاتي نقش بازدارنده را ايفا مي­كنند. عدم توجه به اين عوامل بازدارنده و عدم تلاش در جهت برطرف نمودن اين موانع پيامدهاي ناگواري براي انسان و جامعه خواهد­­­ داشت. لذا مي­توان با شناسايي درجه خلاقيت و آگاهي از موجوديت و نوع موانع، سعي در برطرف نمودن آنها كرده تا راه براي پياده شدن عوامل ترغيب كننده و پيش برنده خلاقيت هموار شود. بنابراين با توجه به اهميت خلاقيت، در اين پژوهش سعي بر آن است كه عوامل مؤثر و نيز موانع (كه هدف اصلي پژوهش نيز است) شكوفايي خلاقيت فردي كاركنان اداره آموزش و پرورش استان قم رتبه بندي شده و با ارائه يافته­ها به برنامه­ريزان نيروي انساني در آموزش و پرورش خلاقيت فردي كاركنان (كه نتيجه آن پيشرفت سازمانها و اجتماع است) با برطرف نمودن موانع موجود تسهيل نمود.

سؤالات اصلي پژوهش:

• درجه خلاقيت افراد (كاركنان اداره آموزش و پرورش استان قم) در چه سطحي است؟
• ترتيب تقدم و تأخر موانع خلاقيت چگونه است؟
• متغيرهاي تعديل كننده در نحوۀ پاسخگويي افراد چه نقشي دارند؟

اهميت پژوهش:

تمام سازمان­ها، ادارات، كارخانجات، مؤسسات و. براي ابقاء نيازمند انديشه­هاي نو هستند. در طي زمان سازمان­هاي غيرخلاق از صحنه محو مي­شوند. براي آنكه بتوان در دنياي متغير امروز به حيات ادامه داد بايد در خلاق نمودن سازمان­ها اقدامات جدي انجام گيرد. خلاقيت سازمان­ها جزء، با خلاقيت افراد بدست نمي­آيد. پس مي­توان گفت ترغيب و برطرف نمودن موانع در راه بروز خلاقيت فردي بسيار حياتي خواهد بود. اگر استفاده از فرصت­ها چندان جدّي تلقي نگردد؛ در اين صورت مي­توان گفت نسبت به مسأله خلاقيت و نوآوري توجه نشده اما از آنجا كه پاسخگويي به نيازهاي محيطي ضروري است، لذا مي­توان در مورد يكي از مهترين عواملي كه باعث پيشرو بودن و پاسخگو بودن به محيط متلاطم مي­گردد؛ يعني خلاقيت و به خصوص خلاقيت فردي كه منجر به خلاقيت سازمان­ها و جوامع مي­گردد پژوهش نمود. در اين ميان شناسايي درجه خلاقيت و نيز مهمتر از آن شناسايي موانع خلاقيت فردي افراد، امر بسيار مهم و ضروري است. اما از آنجا كه محيط اكثر سازمان­ها در كشور بگونه­اي است كه به خلاقيت توجه كافي  نمي­كنند ضروري است اينگونه پژوهش­ها در اكثر سازمان­ها انجام گيرد.

اهداف پژوهش:

اهداف پژوهش را بطور كلي مي­توان بصورت زير دسته­بندي كرد:

• پرداختن به موضوع خلاقيت بخصوص خلاقيت فردي در جهت شناسايي عوامل مؤثر و بازدارنده آن.
• سنجش ميزان خلاقيت كاركنان در جامعه موردنظر تا بر اين اساس بتوان موانع خلاقيت را در جامعه موردنظر شناسايي كرد.
• تعيين اولويت هر كدام از موانع بازدارندگي خلاقيت فردي كاركنان.
• تعيين نقش متغيرهاي فردي و شغلي (مانند: جنسيت، تجربه­كاري، تحصيلات، سن و...) در خلاقيت افراد جامعه موردنظر.
• ارايه يافته­ها به برنامه­ريزان نيروي انساني در آموزش و پرورش براي تشويق و ترغيب خلاقيت و برطرف نمودن موانع موجود در سر راه بروز خلاقيت.

تعريف مفاهيم

• عوامل بازدارنده: «نيروهاي بازدارنده، نيروهايي هستند كه مانع و يا باعث تقليل نيروهاي وادارنده (جلوبرنده) مي شوند (كبيري، 1368، ص 164).
• خلاقيت:«خلاقيت فرآيند تكامل بخشيدن به ديدگاه­هاي بديع و تخيلي درباره موقعيت­هاي مختلف است (معمارزاده و ديگران، 1384، ص 443).
• كاركنان: براي تعريف كاركنان به چند تعريف اشاره شده است: الف: منظور از كاركنان يك سازمان تمام افرادي است كه در سطوح مختلف سازمان مشغول بكار هستند (سعادت، 1385، ص 1). ب: منظور از كاركنان (نيروي انساني) مجموع كمي و كيفي افراد و دارايي انساني كه با توجه به وسعت و پيچيدگي سازمان، توانايي و سطح دانش آنها در جهت اداره سازماني و كسب اهداف بكار گرفته شود. (سيد جوادين، 1385 و ص 132) ج: شخصي كه در قبال دريافت پول كار مي كند (لغت elementary oxford)
• سازمان: منظور از سازمان تشكيلات بزرگ يا كوچكي است كه به قصد و نسبتي خاص و براي نيل به اهدافي مشخص بوجود آمده است (سعادت، 1385، ص 11) سازمان مي­تواند يك شركت صنعتي، تجاري، خصوصي يا دولتي، توليدي يا وزارتخانه دولتي، مؤسسات و نهادهاي دولتي و نيمه دولتي، دانشگاه­ها يا اماكن ورزشي باشد.
• متغير تعديل­كننده اصطلاح متغير تعديل­كننده براي توصيف نوع بخصوصي از متغير مستقل بكار مي­رود و مايليم اثر آن را در ارتباط با متغير مستقل اوليه و متغير وابسته ملاحظه كنيم. بدين منظور انتخاب مي­شود كه روشن شود آيا اين متغير رابطه بين متغير مستقل و وابسته را تحت تأثير قرار مي­دهد يا نه (هومن، 1386، ص 136)
• عوامل جلوبرنده خلاقيت: (سوق دهنده، جلوبرنده) عبارتند از نيروهاي مؤثر بر يك وضعيت كه در جهت خاص فشار وارد مي آورند، موجب تغييري مي شوند و آن را ادامه مي­دهند (كبيري، 1368، ص 164).

سازمان كار پژوهش

پژوهش حاضر با عنوان از آغاز تا انجام در 5 فصل سازمان يافته است. فصل يكم به كليات يا مقدمه پژوهش پرداخته است محتويات اين فصل بيشتر يك شماي كلي از پژوهش است كه در آن موضوع پژوهش موردنظر را با توجه به اهميت موضوع خلاقيت و نياز ضروري سازمان­ها يا خلاق بودن بيان كرده است، سؤالات اصلي پژوهش، اهميت پژوهش با توجه به موضوع خلاقيت، اهداف پژوهش و نيز تعريف مفاهيم كه هر يك از مفاهيم كلي را به حيطه تعريف در­آورده است.

در فصل دوم همانند اكثر پژوهش­ها پيشينۀ مرتبط با موضوع پژوهش چه از لحاظ تئوريك و چه از نظر پژوهش­هاي انجام شده، مورد بررسي قرار گرفته تا با استفاده از اين پيشينه هر آن تعداد از عواملي را كه در پيشبرد يا جلوگيري از خلاقيت نقش دارد را در بر گرفته و در جامعه آماري موردنظر پژوهش حاضر، مورد شناسايي و سنجش قرار گيرد. همچنين در اين فصل در مورد مفهوم خلاقيت، تعريف خلاقيت و مباني نظري مرتبط با پژوهش مطالبي گردآوري شده است.

در فصل سوم به چگونگي انجام پژوهش، جامعه و گروه نمونه­اي كه مي بايست پژوهش در آنجا انجام شود، ابزار گردآوري اطلاعات روايي و اعتبار ابزار گردآوري اطلاعات و روش تحليل داده­ها پرداخته شده است. فصل چهارم بر اين اساس استوار است كه اطلاعات بدست آمده از جامعه (گروه نمونه) موردنظر را مورد تجزيه و تحليل قرار دهد تا بتوان سؤالات اصلي پژوهش را پاسخگو باشد. در اين فصل با استفاده از آمار استنباطي داده­هاي موردنظر، مورد تجزيه و تحليل قرار خواهد گرفت. در فصل 5 نتايجي را كه از يافته­هاي فصل 4 بدست آمده و همچنين پيشنهادها و محدوديت­هاي پژوهش ارائه مي­گردد، است.

مقدمه

در اين فصل به بررسي پيشينه پژوهش پرداخته خواهد­ شد. هر قدر ارتباط يك مطالعه با مطالعات پيشين و تئوري­هاي موجود زيادتر باشد سهم آن در بسط دانش آدمي بيشترخواهد بود. بررسي پيشينه پژوهش موجب مي شود تا پژوهشگر بتواند اولاً: متغيرها را شناخته آنها را تعريف كند و نيز به عملياتي كردن آنها بپردازد ثانياً: چگونگي ارتباط متغيرهايي كه هم از لحاظ مفهومي و هم از لحاظ عملي مهم است را تشخيص دهد (هومن، 1388).