دانشگاه آزاد اسلامي واحد نراق
دانشكده مديريت
پايان نامه جهت اخذ درجه كارشناسي ارشد (M.A)
مديريت بازرگاني
گرايش تحول
عنوان:
تاثير ويژگي هاي شخصيتي كاركنان بر ادراك آنها از سبك مديريتي مديران
استاد مشاور:
دكتر مهدي يزدان شناس
زمستان 1392
براي رعايت حريم خصوصي نام نگارنده و استاد راهنما در سايت درج نمي شود
(در فايل دانلودي نام نويسنده و استاد راهنما موجود است)
تكه هايي از متن پايان نامه به عنوان نمونه :
(ممكن است هنگام انتقال از فايل اصلي به داخل سايت بعضي متون به هم بريزد يا بعضي نمادها و اشكال درج نشود ولي در فايل دانلودي همه چيز مرتب و كامل است)
فهرست عنوان شماره صفحه
فصل اول : كليات تحقيق.............................................................................................................................................................................................................2
1-1) مقدمه..............................................................................................................................................................................................................................................................3
1-2) بيان مسئله..................................................................................................................................................................................................................................................4
1-3) اهميت و ضرورت تحقيق.......................................................................................................................................................................................................6
1-4) سؤالات تحقيق....................................................................................................................................................................................................................................8
1-5) اهداف تحقيق.......................................................................................................................................................................................................................................8
1-6) فرضيات تحقيق..................................................................................................................................................................................................................................9
1-7) متغير هاي تحقيق.............................................................................................................................................................................................................................9
1-8) مدل مفهومي تحقيق....................................................................................................................................................................................................................10
1-9) قلمرو تحقيق.......................................................................................................................................................................................................................................11
1-10) محدوديت هاي تحقيق........................................................................................................................................................................................................11
1-11) مفاهيم و واژگان كليدي تحقيق.................................................................................................................................................................................11
فصل دوم: مباني نظري و پيشينه تحقيق.............................................................................................................................................................14
بخش اول : شخصيت
2-1) مقدمه............................................................................................................................................................................................................................................................15
2-2) تعاريف شخصيت..........................................................................................................................................................................................................................16
2-3) تاريخچه ظهور و پيدايش شخصيت.........................................................................................................................................................................18
2-4) مفروضات در مورد ماهيت شخصيت.....................................................................................................................................................................20
2-5) شكل گيري شخصيت...............................................................................................................................................................................................................21
2-6) نظريه هاي شخصيت..................................................................................................................................................................................................................22
بخش دوم : مدل پنج عاملي شخصيت Big-5
2-7) پيدايش مدل پنج عاملي در ساخت شخصيت و تحليل آن..............................................................................................................26
2-8) مروري بر تاريخچه مدل پنج عاملي..........................................................................................................................................................................26
2-9) مدل پنج عاملي ، يك تئوري هماهنگ شده بزرگ براي شخصيت........................................................................................29
2-10) ادبيات اخير در مورد مدل پنج عاملي.................................................................................................................................................................30
2-11) مدل پنج عاملي مك كري و كاستا.........................................................................................................................................................................31
2-12) مدل پنج عاملي در فرهنگ هاي مختلف........................................................................................................................................................33
2-13) تعيين ميزان اهميت مدل Big-5...............................................................................................................................................................................34
2-14) پايه هاي تجربي ومفهومي نظريه پنج عاملي..............................................................................................................................................36
2-15) نظريه صفات و مدل پنج عاملي...............................................................................................................................................................................36
2-16) ريز فهرست 5 عامل شخصيتي..................................................................................................................................................................................38
2-16-1) گشودگي نسبت به تجربه........................................................................................................................................................................................38 2-16-2) وظيفه شناسي (باوجداني)......................................................................................................................................................................................39 2-16-3) روان رنجوري....................................................................................................................................................................................................................40 2-16-4) برون گرايي.............................................................................................................................................................................................................................40 2-16-5) تطابق پذيري (سازگاري).........................................................................................................................................................................................41 2-17) شخصيت Big-5و فرهنگ ملي...............................................................................................................................................................................42 2-18) كاستي ها و انتقادات مدل Big-5........................................................................................................................................................................43 بخش سوم : سبك هاي مديريتي 2-19) سبك هاي مديريت................................................................................................................................................................................................................44 2-20) سيري در نظريات سبكهاي مديريتي...............................................................................................................................................................46 2-20-1) نظريات خصوصيات ذاتي مدير.......................................................................................................................................................................46 2-20-2) نظريات رفتاري مديريت.........................................................................................................................................................................................46 2-20-2-1) مطالعات دانشگاه اوهايو...................................................................................................................................................................................47 2-20-2-2) مطالعات دانشگاه ميشيگان.............................................................................................................................................................................47
2-20-2-3) مطالعات ليكرت......................................................................................................................................................................................................48
2-20-2-4) مطالعات بليك و موتون.................................................................................................................................................................................50
2-20-2-5) نظريات موقعيتي و اقتضايي......................................................................................................................................................................51
2-20-26-) نظريه مديريت فرهمند.....................................................................................................................................................................................54 2-20-2-7) نظريه مديريت ممتاز..........................................................................................................................................................................................55 2-20-2-8) نظريه مديريت تيمي...........................................................................................................................................................................................56 2-20-2-9) نظريه مديريت خدمتگزار.............................................................................................................................................................................57 2-20-2-10) نظريه مديريت تحول آفرين..................................................................................................................................................................57 بخش چهارم : مديريت مشاركتي
2-21) زمينه پيدايش انديشه مشاركت...............................................................................................................................................................................59 2-22) فلسفه مشاركت.......................................................................................................................................................................................................................60 2-23) مبناي نظري مشاركت.......................................................................................................................................................................................................60 2-23-1) تقسيم بندي از نوع اول..........................................................................................................................................................................................61 2-23-2) تقسيم بندي نوع دوم.................................................................................................................................................................................................64
2-24) مفهوم مشاركت........................................................................................................................................................................................................................56 2-25) انواع مشاركت...........................................................................................................................................................................................................................67
2-26) پيش نيازهاي مشاركت....................................................................................................................................................................................................68 2-27) سطوح مشاركت......................................................................................................................................................................................................................69 2-28) مباني فكري مشاركت.......................................................................................................................................................................................................71
2-29) اجزاي كليدي براي مشاركت كاركنان............................................................................................................................................................71
2-30) ارزشهاي بنيادي مشاركت و نتايج آن.............................................................................................................................................................72
2-31) درجه مشاركت........................................................................................................................................................................................................................72
2-32) پيامدهاي مشاركت..............................................................................................................................................................................................................73
2-33) موانع مشاركت.........................................................................................................................................................................................................................74
2-34 ) دلايل عدم مشاركت كاركنان.................................................................................................................................................................................76
2-35) سير تكوين مديريت مشاركتي...............................................................................................................................................................................76
2-36) مفهوم مديريت مشاركتي.............................................................................................................................................................................................77
2-37) اهداف مديريت مشاركتي...........................................................................................................................................................................................79 2-38) پيش نيازهاي فرآيند مديريت مشاركتي......................................................................................................................................................80 2-39) ويژگي هاي نظام مديريت مشاركتي..............................................................................................................................................................81 2-40) برنامه ها و فنون مديريت مشاركتي................................................................................................................................................................81 2-41) نتايج و آثار ايجاد نظام مديريت مشاركتي...............................................................................................................................................81 2-42) مديريت مشاركتي درايران.........................................................................................................................................................................................82 2-43) پيش فرضهاي نادرست در مورد مشاركت كاركنان.......................................................................................................................87 2-44) منتقدين مديريت مشاركتي.......................................................................................................................................................................................89 بخش پنجم : پيشينه تحقيق
2-45) پيشينه شخصيت بر اساس مدل پنج عاملي Big-5 .................................................................................................................09
2-46) پيشينه سبك هاي مديريتي......................................................................................................................................................................................95
بخش ششم : معرفي سازمان هاي مورد بررسي تحقيق
2-48) سازمان مخابرات.................................................................................................................................................................................................................97 2-49) اداره كل پست.....................................................................................................................................................................................................................100 فصل سوم: روش شناسي تحقيق........................................................................................................................................................................104
3-1) مقدمه................................................................................................................................................................................................................................................105
3-2) نوع تحقيق...................................................................................................................................................................................................................................105 3-3) روش تحقيق.............................................................................................................................................................................................................................106
3-4) متغيرهاي تحقيق...................................................................................................................................................................................................................106 3-5) جامعه آماري ...........................................................................................................................................................................................................................106
3-6) نمونه آماري و شيوه نمونه گيري......................................................................................................................................................................106
3-7) ابزار جمع آوري اطلاعات.........................................................................................................................................................................................107
3-8) ابزار اندازه گيري تحقيق..............................................................................................................................................................................................110 3-9)روايي و پايايي ابزار پژوهش....................................................................................................................................................................................111 3-10) شيوه هاي تجزيه و تحليل اطلاعات..........................................................................................................................................................115 فصل چهارم: تجزيه و تحليل داده ها........................................................................................................................................................117
4-1) مقدمه...............................................................................................................................................................................................................................................118
4-2) نتايج توصيفي.........................................................................................................................................................................................................................118
4-3) تجزيه و تحليل استنباطي..........................................................................................................................................................................................121
4-3-1) شركت مخابرات.........................................................................................................................................................................................................121 4-3-1-1) بررسي فرضيه فرعي تحقيق..................................................................................................................................................................122 4-3-1-2) بررسي فرضيه هاي اصلي تحقيق....................................................................................................................................................126
4-3-2) اداره كل پست..............................................................................................................................................................................................................127 4-3-2-1) بررسي فرضيه فرعي تحقيق..................................................................................................................................................................128
4-3-2-2) بررسي فرضيه هاي اصلي تحقيق....................................................................................................................................................132
4-3-3) آزمون T-student 1-3-3-4) مربوط به سازمان مخابرات.........................................................................................................................................................................133 4-3-3-2) مربوط به اداره كل پست...........................................................................................................................................................................134 4-3-4) آزمون فريدمن
4-3-4-1) سازمان مخابرات................................................................................................................................................................................................134 4-3-4-2) اداره كل پست......................................................................................................................................................................................................135
فصل پنجم : تحليل نتايج و پيشنهادات..............................................................................................................................................137
5-1 مقدمه..............................................................................................................................................................................................................................................138
5-2) نتايج تحقيق............................................................................................................................................................................................................................138 5-2-1) نتايج حاصل از ويژگي هاي جمعيت شناختي.........................................................................................................................138
5-2-2) نتايج حاصل از فرضيات تحقيق...............................................................................................................................................................139 5-2-3) نتايج حاصل از آزمون استنباطي ؛ آزمون T استيودنت....................................................................................................142 5-2-4) نتايج حاصل از آزمون فريدمن...................................................................................................................................................................142 5-3) پيشنهادات تحقيق...............................................................................................................................................................................................................143 5-3-1) پيشنهادات به مديران سازمان ها...............................................................................................................................................................143
5-4) پيشنهادهايي براي پژوهش هاي آتي............................................................................................................................................................144 5-5) محدوديت هاي اجرايي و علمي تحقيق..................................................................................................................................................145
پيوست ها
نظرسنجي خبرگان.............................................................................................................................................................................................................................148
پرسشنامه پنج عامل شخصيت.............................................................................................................................................................................................149
پرسشنامه ادراك سبك مديريت مشاركتي..............................................................................................................................................................151
فهرست منابع فارسي.....................................................................................................................................................................................................................152
فهرست منابع انگليسي................................................................................................................................................................................................................155
چكيده انگليسي .................................................................................................................................................................................................................................156 صفحه عنوان به انگليسي..........................................................................................................................................................................................................157
چكيده
تحقيق حاضر به بررسي تاثير ويژگي هاي شخصيتي كاركنان بر ادراك آنها از سبك مديريتي مديران در سازمان هاي مخابرات (394 پرسنل) و اداره كل پست (246 پرسنل) استان قم مي پردازد. شكل گيري اين تحقيق بر اساس اين مساله بود كه " آيا كاركناني كه تيپ شخصيتي آنان بر اساس مدل پنج عاملي شخصيت (Big-5) است ادراك مشاركتي نسبت به سبك مديريتي مديران خود را در سازمان دارند ؟" و وضعيت موجود در سازمان هاي مذبور در خصوص اين مساله به چه صورت است . به اين منظور ، براي اين موضوع به مولفه هاي مرتبط با اين سيستم پرداخته شد ، كه بعد از بررسي عوامل و مدل هاي مختلف ، مدل پنج عاملي شخصيت مك كري و كاستا كه شامل ابعاد روان رنجوري ، برون گرايي ، تطابق پذيري ، وظيفه شناسي و گشودگي نسبت به پذيرش تجربيات ديگران است انتخاب شد. همچنين براي بررسي ادراك كاركنان از سبك مديريتي مديران ، از پرسشنامه مديريت مشاركتي استفاده گرديد. پرسشنامه پنج عاملي شخصيت به عنوان متغير مستقل شامل 25 سوال و ادراك نسبت به سبك مديريتي مديران به عنوان متغير وابسته شامل 10 سوال مي باشد. با توجه به جامعه آماري 640 نفره تحقيق ، براي تعيين حجم نمونه ، با استفاده از جدول مورگان تعداد 240 نفر انتخاب شدند كه بر اساس نمونه گيري تصادفي تعداد 147 پرسشنامه در سازمان مخابرات و 93 پرسشنامه هم در اداره كل پست توزيع گشت . بر اساس مدل فرضيات تحقيق شامل يك فرضيه اصلي و پنج فرضيه فرعي مي باشد . نتايج فرضيه اصلي نشان داد كه بين شخصيت كاركنان و ادراك آنها از سبك مديريتي مديران در هر دو سازمان ارتباط وجود داشت . فرضيه فرعي اول تحقيق مبني بر وجود رابطه بين شخصيت برون گرايي كاركنان و ادراك آنها از سبك مشاركتي مديران در هر دو سازمان تاييد گشت. فرضيه فرعي دوم تحقيق مبني بر وجود رابطه بين شخصيت تطابق پذيري كاركنان و ادراك آنها از سبك مشاركتي مديران تنها در سازمان مخابرات تاييد و در اداره كل پست رد گشت .فرضيه فرعي سوم تحقيق مبني بر رابطه بين ويژگي وظيفه شناسي كاركنان و ادراك آنها از سبك مشاركتي مديران تنها در اداره كل پست مورد تاييد و در سازمان مخابرات رد گشت . فرضيه فرعي چهارم تحقيق مبني بر وجود رابطه بين شخصيت روان رنجوري كاركنان و ادراك آنها از سبك مشاركتي مديران در هر دو سازمان رد شد . و فرضيه فرعي پنجم تحقيق مبني بر رابطه بين شخصيت گشوده نسبت به پذيرش تجربيات كاركنان و ادراك آنها از سبك مشاركتي مديران در هر دو سازمان مورد تاييد واقع شد. واژگان كليدي : شخصيت[1] ، مدل پنج عاملي شخصيت[2] ، سبكهاي مديريتي[3]
در اين فصل شمايي كلي از تحقيق ارائه مي شود. بدين صورت كه ابتدا مقدمه و مساله مطرح شده در تحقيق بيان مي شود. سپس اهميت و ضرورت بحث ، در خصوص موضوع تحقيق مورد بررسي قرار گرفته و پس از آن فرضيات تحقيق و همچنين اهداف تحقيق بر شمرده مي شوند. در ادامه بطور خلاصه محدوديت هاي موجود در اين تحقيق ، قلمرو و جامعه تحقيق توضيح داده خواهد شد. در پايان هم تعريف كوتاهي از واژگان تحقيق ارائه مي شود. 1-1) مقدمه مديريت يكي از فرايندهاي اصلي هر سازمان محسوب مي گردد و بهر ه وري سازمان متكي به شيوه هاي مديريتي مديران آن متكي است . مطالعات متعدد حاكي از آنند كه هر سازمان براي نيل به اهداف ، شيوه خاصي از مديريت را لازم دارد . همچنين نتايج حاصل از بررسي خصوصيات شخصيتي افراد حاكي از آنند كه رفتار به منشا و خصلت هاي شخصيتي آنان بستگي دارد. لذا ويژگي هاي شخصيتي افراد ، زمينه ساز رفتارهاي آنان مي باشند . در اين ميان رفتارهاي مديران در محيط سازماني بر سير تحول ، پويايي و شكوفايي سازمان تاثير دارند و خشنودي و ناخوشنودي كاركنان سازمان بستگي زيادي به رفتار مديران آنها دارد ( شكركن ،1370،ص43 ). همه مديران به حكم آنكه مديرند ، به يك شيوه عمل نمي كنند . مانند سايرافراد جامعه تفاوت هاي فردي ، استعدادها ، انگيزه ها ، رغبت ها و تمايلات مخصوص به خود دارند و از انگيزش ، دانش و نظام ارزشي متفاوتي برخوردارند. اين تفاوت ها، گرچه به ظاهر ممكن است جزئي باشند ، هنگاميكه از فرايندهاي واسطه شناختي افراد عبور مي كنند ، به تفاوت هاي بسيار بزرگ و نتايج رفتاري كاملا متفاوت مي انجامند . چنين تفاوت هايي عمدتا از تفاوت هاي ناشي از شخصيت هريك از افراد سرچشمه مي گيرند . تفاوت هاي افراد بر پايه شخصيت مي تواند منبع توسعه خلاقيت و يا ريشه تعارض ، ناكامي و مشكلات اجتناب ناپذير سازماني باشد . مشكلات اجتناب ناپذير تفاوت هاي فردي در سازمان ، خود را بصورت تناقضات مهم در زندگي سازماني هويدا مي سازد . يكي از اين تناقضات ، توازن بين شخصيت ، نيازها و اهداف فردي با سبك اجرايي مديريت مديران در سازمان ها مي باشد. يكي از مدل هاي معروف شخصيت به نام مدل پنج عاملي شخصيت (Big-5) رابرت مك كري[4] ، پل كاستا[5] (1997) كه حدود دو دهه از ظهور آن مي گذرد، شخصيت افراد را به پنج بعد روان رنجوري[6] (N)، برون گرايي[7] (E) ، وظيفه شناسي[8] (C)، تطابق پذيري[9] (A) و گشودگي نسبت به پذيرش تجربه[10] (O) تقسيم مي كند. هر يك از افراد بر حسب ويژگي شخصيتي خود طبق اين مدل مي توانند نگرش و گرايش خاصي نسبت به سبك مديريتي مديرانشان در سازمان داشته باشند. 1-2) بيان مساله سان تزو[11] در كتاب هنر جنگ[12] خود مطرح مي دارد كه اگر شما خود و ديگران را بشناسيد ، حتي در صدها جنگ در مخاطره نخواهيد بود. اگر شما ديگران را نشناسيد اما خودتان را بشناسيد ، يك طرف را باخته و طرف ديگر را خواهيد برد. اما اگر شما ، نه ديگران و نه خودتان را بشناسيد ، در هر جنگي در مخاطره خواهيد بود. يك مدير براي برنده شدن ، نياز دارد بداند كه كارمندان او چه چيز نياز دارند و او در عوض چه چيزي مي تواند براي آنها فراهم آورد. (Moy&Lam,2004,p.521) سازمان هاي اداري درگير مسائل و مشكلات فراواني هستند . بعضي از اين دشواري ها از طريق بكارگيري فنون مديريت قابل حل است و برخي ديگر كه با جنبه هاي انساني سر و كار دارد به آساني حل شدني نيست . جنبه هاي انساني بيشتر به بررسي و شناخت رفتار افراد درون سازمان تاكيد دارد . مطالعه علوم رفتاري در سازمان ها جستجويي براي يافتن پاسخ به سوالات پيچيده درباره طبيعت انسان و ابعاد متفاوت وجودي وي است. (متقي و بهشتي فر ،1385، ص 90) شخصيت يكي از عوامل مهمي است كه برعمل و رفتار كاركنان تاثير مي گذارد و اين تاثيرگذاري در نهايت بر تصميمات مديريت و رفتار سازماني آنان موثر خواهد بود (نادريان جهرومي ، 1386 ، ص105) . شخصيت در راهنمايي حرفه اي و عملكرد شغلي اهميت زيادي دارد . تنها نمي توان به استعداد و هدف آن درك ، پيش بيني و بهبود عملكرد افراد و در نهايت سازماني است كه آنها در آن كار مي كنند . (Digman , 1990,p.420) &n